"Racje" są krytyczne i ateistyczne, ale otwarte i przyjazne; popierają naukę i dążą do racjonalności, ale nie kosztem wrażliwości społecznej i moralnej. Są etyczne, ideowe i poszukujące, ale przede wszystkim są wolne: od religii i ideologii, od wierzeń i dogmatów, od mitów, zabobonów i przesądów, zwłaszcza gdy są wrogie swobodnej, twórczej i krytycznej refleksji - wolności, którą nasi amerykańscy przyjaciele i partnerzy nazywają "Free Inquiry".
W naszym piśmie znajdziecie artykuły filozoficzne i publicystyczne, myśli i poglądy poprawne i niepoprawne, jeśli tylko przemawiają za nimi poważne racje, co jednak nie zancza, że stronić będzimy od humoru i satayry - i za nimi przemawiają poważne racje.
Justyna Smoleń-Straowieyska w rozmowie Joanną Hańderek i Andrzejem Dominiczakem
"Kim jest człowiek?" Filozofowie od stuleci podpowiadają nam różne rozwiązania, ale tak naprawdę to każdy z nas musi znaleźć swoją drogę i swoje rozumienie ludzkiego bytu. A może jest odwrotnie? Może to tylko kulturowy przymus egzystencjalnego myślenia? Jak bowiem możemy określić, kim jest człowiek, skoro sami zmagamy się na co dzień ze sobą? Czego wiec uczą nas filozofowie? Czy można jasno określić byt ludzki? O człowieku, tożsamości i trudnym poszukiwaniu odpowiedzi na problem być może oczywisty (przecież nie muszę wiedzieć, kim jest człowiek, by być sobą) staramy się odpowiedzieć Justynie. Zapraszamy do rozmowy o tym, kim jest człowiek."
Adam Cioch
EPIDEMIA MANIUPACJI
Jak chronić przed religijną manipulacją siebie i inych
Książka "Epidemia manipulacji"" została pomyślana jako pomoc dla ludzi poszukujących własnej drogi światopoglądowej, jako 'pigułka na manipulację' ze strony religii i kościołów. Jaką korzyść z lektury może odnieść ateista, czy - ogólniej - człowiek niereligijny? Może sprawdzić, czy w debatach światopoglądowych przypadkiem nie wyważa dawno już otwartych drzwi, może nabrać otuchy, może także znaleźć użyteczne dla siebie przykłady, argumenty i przekonujące konstrukcje myślowe.
Książka jest efektem 20 lat doświadczeń Adama Ciocha (publikował także pod pseudonimem "Marek Krak"), publicysty zajmującego się problematyką społeczną, polityczną i światopoglądową, twórcy pomocy światopoglądowej - formy wsparcia dla osób boleśnie doświadczających niepokojów wywołanych wierzeniami religijnymi i - szerzej - toksycznymi światopoglądami.
Książka (72 strony, 15 złotych) do nabycia wyłącznie w sklepie internetowym wydawnictwa Letraprint:
Tym razem do lektury zachęca sam Autor w niedługiej, ale nie bardzo krotkiej opowieści o książce, o systemie kościelnym, o Panu K. i o tym, jak jedna z opowiastek, której K. jest bohaterem, wiąże się z nowym konceptem Jezusa - konceeptem, którego autorzy "starali się by sam Jezus był do ich konceptu podobny". Ateistów zainteresuje zapewne "szokująca teza, że system kościelny jest wewnątrz ateistyczny, choć zewnątrznie ..."" Zresztą sami posłuchajcie!
Zapraszamy również na stronę o książce na portalu wydawnictwa, gdzie znjadziecie więcej materiałów i informacji potrzebnych wszystkim, którzy lubią podejmować - jak mawiają Anglicy - "informed decision". Polecamy z przekonaniem!
Od magii i religii do metody naukowej i z powrotem
Myślenie magiczne jest jednym z ewolucyjnie pożytecznych przekonań naszego starego mózgu. Jest szybsze i nie wymaga tak dużych nakładów energii, jak używanie rozumu. To dlatego nie znamy się na prawdopodobieństwie i przeważnie zamiast faktów poszukujemy potwierdzenia własnych przekonań. Książka Krzysztofa Dołowego jest opowieścią o rodzącej się w bólach metodzie naukowej. To historia zmagań o podstawowe pojęcia pomiędzy nauką a władzą religijną (i jej późniejszymi odpowiednikami - autorytarnymi ideologiami oraz państwową cenzurą). Co mają ze sobą wspólnego święta inkwizycja i antyszczepionkowcy? Co łączy alchemię i Eucharystię oraz dlaczego obie są wrogami atomów?
Profesor Marcin Matczak jest prawnikiem, ale w tym wykładzie - w oparciu głownie o analizy Ericha Fromma - daleko wykracza poza swoją dziedzinę i mówi przede wszytskim o historyczno-psychologicznych i kulturowych korzeniach autorytaryzmu w dzisiejszym świecie. Można z nim dyskutować w szczegółach, ale w ogólnym zaruysie analiza Fromma-Matczaka jest naszym zdaniem głęboka, trafna i świetnie opowiedziana. Polecamy Waszej uwadze!
CZY ATEIZM JEST WAŻNY?
Hańderek, Szołajski, Dominiczak
Uczestnicy rozmowy są przekonanymi ateistami, jednak ateizm nie jest równie ważny dla każdego z nich. Andrzej Dominiczak zastanawia się nawet, czy sama wiara lub niewiara jest na tyle ważna, by uzasadniać oparte na niej podziały społeczne na wierzących i niewierzących. Może lepiej byłoby się dzielić na tych, którzy najbardziej cenią osobistą wolność, lub tych, dla których ważniejsza jest silna władza, bezpieczeństwo i porządek? A może jeszcze inaczej lub bardziej płynnie, w zależności od konkretnego problemu? Cy zatem atiezm jest ważny lub wręcz najważniejszy? Jest o czym pomyśleć i porozmawiać. Zapraszamy do dyskusji.
DLACZEGO PAŃSTWO PRAWA?
Andrzej Dominiczak w rozmowie z prof. Anną Rakowską-Trelą
Wielu, a być może większość Polaków, tak wierzących, jak niewierzących, nie ceni sobie
rządów prawa. Niektórzy po prostu wolą państwo autorytarne i rządy twardej ręki, inni nie rozumieją albo nie całkiem rozumieją, dlaczego państwo prawa jest równie ważne jak wybory demokratyczne i wbrew temu, co twierdzą niektórzy, nie jest wcale z demokracją sprzeczne. Profesor Anna Rakowska Trela znakomicie to wszystko wyjaśnia. Pod uwagę podaję!
CZY WARTO SIĘ ŁUDZIĆ NADZIEJĄ?
Dominiczak, Misiuna, Smoleń Starowieyska
Czy warto się łudzić fałszywą nadzieją, jaką dają wierzenia religijne? Czy osoba tracąca te złudzenia rzeczywiście coś traci? Na ten temat Andrzej Dominiczak rozmawia ze swoimi gośćmi, filozofami.
OTWARTOŚĆ I JEJ GRANICE
Joanna Hańderek i Andrzej Dominiczak
Głębokie podziały polityczne i światpoglądowe w dzisiejszej Polsce na nowo stawiają pytanie o otwartość i jej granice. Czy powinniśmy być otwarci na "racje" autorytarnych nacjonalistów lub ludzi, którzy keirują się głównie neinawiścią? Czym właściwie miałaby być taka otwartość, zwłaszcza gdy widzimy,, ze tak naprawdę za maską rzekomych wartości kryje się głownie dążenie do umocnienia władzy i zniszczenia przeciwnika politycznego, za ktorego uważa się każdego, klo gorliwei tej władzy nie popiera. Problematyczna staje się nawet otwartość na tych, którzy popierają władzę tylko dlatego, że zostali przekupieni? Nie tweirdzę, żźe w ogóle nie powinniśmy brać pod uwagę ich racji i sposobu myślenia, jednak myślę, ze w obecnej sytuacji tzreba koniecznie przemyśleć wartość i granice tej otwartości. Zapraszam do obejrzenia i wysłucjania rozmowy!
DZIĘKUJEMY ZA ŚWIŃSKIE OCZY
JAK KRZYWDZIMY ZWIERZĘTA
Dariusz Gzyra, Joanna Hańderek, Andrzej Dominiczak,
Rozmawiamy o krzywdzie i prwach zwierzt na podstawie książki Dariusza Gzyry pt Dziękujemy za świńskie oczy. Fragment książki: "Kiedy myślę o zaangażowaniu w obronę zwierząt, myślę o trosce o miliardy krzywdzonych - teraz i w przyszłości. Większości nigdy nie zobaczę, nie dotknę, nie zdołam rozpoznać pośród miliardów im podobnych. Moja troska jest pojemna i dalekosiężna. Reaguję na przykład na krzywdę fok umierających tysiące kilometrów ode mnie, w miejscu, którego nie znam i pewnie nie poznam. Co roku zabija się ich wiele tysięcy, ponieważ mają ładne futro. Ludziom nie wystarcza podziwianie go, chcą je posiadać. Potrafię więc poświęcić mój czas, nawet dużo czasu, żeby się upomnieć o te zwierzęta, choć jest ich tak wiele i są tak daleko.
GDY PRAWO JEST BEZPRAWIEM!
O Formule Radbrucha Andrzej Dominiczak rozmawia z prof. Moniką Płatek i Waldemarem Sadowskim
Czy Formuła Radbrucha, koncepcja, w myśl której ustawy łamiące fundamentalne normy społeczne i moralne są same w sobie bezprawne, ma zastosowanie w obecnej sytuacji w Polsce? W oparciu o tę fomułę ścigano i skazywano zbrodniarzy nazistowskich, również sędziów orzekających w III Rzeszy na podstawie przyjętych przez nazistów przepisów;Stosowano ją również w Niemczach przeciwko żołnierzom z NRD, którzty strzelali do ludzi próbujących uciec do Berlina Zachodniefo. W Polsce jednak, choć władza dokonuje zamachu na prządek konstytucyjny i krok po kroku wprowadza reżim autorytarny, represje jak dotąd nie zagrażają poważnie życiu i zdrowiu obywateli. Arogancja władzy jest drastyczna, niezawisłość sędziwoska i niektóre prawa człowieka ogranioczone, ale prześladowania, takie np. jak wyrzucanie z pracy z przyczyn politycznych lub bezprawne podsłuchy, nie mają takiej skali ani nie są tak zbrodnicze, jak w III Rezszy lub w tzw. demoluadach w czasach stalinowskich. Czy zatem powinnismy uznać, że bezprawne są wszystkie przyjmowane przez nich w trybie rewolucyjnym ustawy? Czy może tylko niektóre - te jawnie sprzeczne z konstytucją. Zapraszamy do wysłuchanie rozmowy.
POLACY NAJSZYBCIEJ NA ŚWIECIE ODCHODZĄ OD RELIGII
Maszkowski, Wysocki, Dominiczak
Wyniki najnowszego badania na teat postęów sekularyzacji przeprowadzone przez Pew Research Center w 108 krajach na wszystkich kontynentach potwierdziły tezę, którą głosmy od 5 lat: Polacy tracą wiarę i dystannsuja sie do religii szybciej niż inne nacje. Wbrew miejskiej legendzie sekularyzuje lub wręcz ateizuje się głownie młodzież. Już tylko 16 proc. młodych Polaków deklaruje, że wiara i religia są dla nich ważne. Towarzysząca temu procesowi radykalizacja fundamentalistycznego ciemnogrodu prawdopodobjnie przyspieszy ten proces. Incydenty takie jak święcenie włazów kanalizacyjnych lub wypowiedzi biskupów ogłaszających rządy ewangelii śmieszą lub rażą swoją absurdalnością nie tylko ateistów i antyklerykałów. To oferta dla około 10 procent najbardziej dewocyjnych POlaków, na ogół po 60 i bez wykształcenia. Najwyższy czas, zeby wiedza na ten temat dotrała do polityków!
CO ZAMIAST WIARY?
CO ZAMIAST RELIGII?
Joanna Hańderek, Tomasz Stawiszyński i Andrzej Dominiczak
Nie wszyscy ateiści doświadczają egzystancjalnej pustki lub tracą poczucie sensu życia, gdy porzucą wiarę w boga. Jednak są i racy, więc z pewnością jest o czym pomyśleć i o czym porozmawiać. Zdaniem angielskiego filozofa Philipa Kitchera refleksja na ten temat jest obowiązkiem organizacji i rruchów humanistycznych, jeśli mają ambicje kulturotwórcze i chcą wspóltworzyć racjonalny i ptrzyjazny światpogląd. My mamy i dlatego z przyjemnością podejmujemy to wyzwanie. Myślę, że to nie osttania rozmowa na ten temat.
CZY MOŻEMY BYĆ BARDZIEJ RACJONALNI?
Dr Marcin Małecki i Andrzej Dominiczak
Ludzie nie są racjonalni, ale nie są też całkiem nieracjonalni. Wiele zależy od sytuacji, od tego, czy się lękamy lub boimy, czy walczymy lub rywalizujemy, czy też po prostu chcemy rozwiązać problem, nie po to, żeny na przykład wzmocnić naszą pozycję w grupie lub wręcz objąć władzę. Tak więc wiele zależy od kultury w jakiej się kształtujemy i w jakiej żyjemy, a także od polityki i systemu gospodarczego. Wiele zależy od mnóstwa innych czynników, sprzyjaących lub wprost przeciwnie myśleniu pradziwemu. Tego miała dotyczyć i w jakiejś mierze dotyczby nasza rozmowa, pierwsza z serii rozmów na ten temat.
NAUKA I POLITYKA
Prof. Krzysztof Dołowy i Andrzej Dominiczak
Czy nauka, a zwłaszcza nauki tzw. twarde, mogą i powinny mieć wpływ na decyzje polityczne? Czy nauka nie stała się zbyt trudna, a naukowcy zbyt wyspecjlizowani, by ich dorobek był przekłdalny na praktyczne myślenie i działanie polityczne? Czy w ogole wiedza naukowa może być użyteczna w polityce i kto zrozumie naukowe uzasadnienia takich lub innych decyzji, jeśli taka konstrukcja jest naprawdę możliwa? Jest o czym pomyśleć i o czym porozmawaić.
Danel Dennet: Od bakterii do Bacha i z powrotem
Polecamy wykład o ewolucji umysłu, jaki Daniel Dennett wygłosił w paźzderniku 2017 na Uniwersytecie Jagiellońskim.
ROZMARZENI RACJONALIŚCI
Justyna Smoleń-Starowieyska i Andrzej Dominiczak
Czy skłonność do marzeń szkodzi lub wręcz wyklucza racjonalność? Bertrand Russell (nasz ulubiony filOzoof) stwIerdził kiedyś, że: "Przeważająca część sądów kierujących naszym codziennym życiem jest po prostu ucieleśnieniem pragnień, skorygowanym tu i ówdzie w poszczególnych punktach za pomocą silnego zderzenia się z faktem, a człowiek jest w gruncie rzeczy marzycielem, który budzi się czasem na chwilę za sprawą jakiegoś szczególnie natrętnego elementu świata zewnętrznego, lecz szybko powraca do miłych rojeń, podsuwanych mu przez wyobraźnię." Czy miał rację? Czy marzenia zawsze wiodą nas na poznawcze i życiowe manowce? A może wprost przeciwnie? Zaprszamy do obejrzenia perypatetecznej rozmowy na ten temat tym bardzie, ze jednocześnie obejrzycie ladne obrazki "królewkiego grodu świateł" z warszawskiego Wilanowa.
PRAWO DO POGARDY
Stanisław Obirek, Justyna Smoleń-Starowieyska, Andrzej Dominiczak
Czym jest pogarda? Czy zawsze należy się jej wystrzegać? Czy osoby pogardzane mają moralne prawo żywić pogardę w odpowiedzi na nienawiść i zniewagi władzy? A może pogarda jest zawsze godna potępienia, ai zamiast niej warto odczuwać słuszny gniew, dbając o to, aby nie kryła się w nim żadna pogarda? Może gardzący zawsze szkodzi przede wszystkim samemu sobie, nawet jeśli miałby czuć wstręt i pogardę do osób skrajnie szkodliwych i negatywnych.
CZY LUDZKOŚĆ GŁUPIEJE?
Halina Postek, Justyna Smoleń-Starowieyska, Andrzej Dominiczak
Kolejne badania prowadzone w krajach Zachodu wykazują, że myślenie przychodzi nam z coraz większym trudem. Przeciętnie jesteśmy coraz mniej inteligentni, coraz mniej zdolny do myślenia abstrakcyjnego i analitycznego. W rozmowie zastanawiamy się, dlaczego się tak dzieje. Czy to kwestia dziedziczna (wykształcone kobiety rodzą średnio mało dzieci), czy będąca skutkiem zmian kulturowych, ideologicznych i politycznych (internet, specjalizacja, infatylizacja, ułatwienia w życiu związane z techniką)? Zastanawiamy się także, jak ten proces powszechnego otępienia powstrzymać lub wręcz go odwrócić. Jest o czym pomyśleć!
OLE! IDĄ KATOLE! CZY KOŚCIÓŁ POPIERA NEOFASZYSTÓW?
Hartman, Szumlewicz, Dominiczak
Ulicami polskich miast maszerują watahy młodocianych w większości neofaszystów skandujących ochryple: "Ole, to my katole!!!!". Sami się tak określają! Co na to Kościół katolicki? Czy "katole", to katolicy? Czy kościół popiera ludzi, którzy krzyczą "a na drzewach zamiast liści wisieć będą syjoniści (albo komuniści), noszą flagi ze swastykami, napadają na gejów i obcokrajowców?! A jeśli nie popiera, to dlaczego milczy?
DLACZEGO KOBIETY NIE LUBIĄ FEMINIZMU?
Monika płatek, Bożena Przyłuska, Ewa Borguńska i Andrzej Dominiczak
Wedle badania opinii publicznej sprzed kilku lat tylko 7% polskich kobiet utożsamia się z feminizmem. Dlaczego tak mało kobiet lubi feminizm? To trudne pytanie Andrzej Dominiczak stawia inicjatorkom Strajku Kobiet, oraz znanej feministce i prawniczce - prof. Monice Płatek.
SAMODZIELNE MYŚLENIE
Prof.Marcin Poręba i Andrzej Dominiczak
Czy samodzielne myślenie ma wartość? A może lepiej się nie wymądrzać i grzecznie słuchać, jeśli nie jest się specjalistą z tytułem profesora? Czy studenci mają prawo polemizować z wykładowcą? Czy "nie-prawnicy" mogą krytykować lub wręcz pouczać prawników? Cze bez samodzielenego myślenia - jak uważał kant - niemożliwe jest oświecenie?
O PRAWACH I WOLNOŚCIACH Z RZECZNIKIEM PRAW OBYWATELSKICH
Andrzej Dominiczak i Adam Bodnar
"ŚMIESZNO I STRASZNO" - O MOWIE NIENAWIŚCI W BIBLII
Natasza Lubryczyńska, Jurek szafjański, Andrzej Dominiczak
- Coż jest tak niepokojącego w śmeichu?!
- Śmiech zabija strach, a bez strachu nie ma wiary, bez strachu przed diabłem nie ma potrzeby Boga!
Umberto Eco - "Imię roży"
CZY ZGODA NA SEKS MUSI BYĆ ENTUZJASTYCZNA?
Monika Płatek i Andrzej Dominiczak
OBRONA DEMOKRACJI.
KONSTYTUCYJNE PODSTAWY DELEGALIZACJI PARTII
Rozmawiają: Waldemar Sadowski i Andrzej Dominiczak
Czy konstytucja daje możliwość delegalizacji partii, która narusza jej postanowienia, wartości demokrtatyczne i zasady państwa prawnego? Rozmowa Andrzeja Dominiczaka z prawnikiem, publicystą i filozofem Waldemarem Sadowskim stanowi w pewnej mierze polemikę z prof. Ewą Łętowską, która odrzuciła taką możliwość.
KONSTYTUCJA PAPIEROWA, BEZRAdNY TRYBUINAŁ!
Rozmawiają: Prof. Ewa Łętwoska i Andrzej Dominiczak
Zdaniem profesor Łętwoskiej konstytucja, demokracja i państwo prawa są całkwicie bezradne w konfrontacji z autorytraną władzą, która nie liczy się z nikim i z niczym, a swoją władazę opiera wyłącznie na nagiej sile.
RUSSELLIANA
Jeżeli miałbym kierować wychowaniem, wystawiłbym dzieci (...) na oddziaływanie najbardziej porywających i elokwentnych zwolenników wszelkich możliwych kwestii. Następnie nauczyciel zachęcałby dzieci do podsumowania użytych argumentów, sugerując delikatnie, że elokwencja jest odwrotnie proporcjonalna do rozumu.
Osiągnięcie niewrażliwości na krasomówstwo ma bowiem dla obywateli demokracji znaczenie najważniejsze.
Rozmawiają: Tomasz Stawiszyński i Andrzej Dominiczak
Jednym z najważniejszych problemów dziejszej Polski jest skrajna idelogizacja debaty publicznej. Idelogizacja oznacza instrumentalizację poglądów, które stają się narzędziem w walce o władzę i wpływy ... i niczym innym. Nikt nie zastanawia się nad zasadnością poglądów, nad tym, czy są racjonalne i czy nie wymagają zmiany pod jakimś względem. Liczy się tylko ich skuteczność w walce z wrogiem lub w docieraniu do mediów. Zanikła ciekawość intelektualna i potrzeba porozumienia. Liczy się tylko władza. O tym wszytskim chciałem rozmawiać z Tomaszem Stawiszyńskim, ale rozmowa tylko w pewnej części potoczyła się zaplanowanym torem. To chyba dobrze, bo stała się żywsza i ciekawsza dla samych uczestników. Czy również dla widzów, przekonajcie się sami.
RUSSELLIANA
Człowiek jest w gruncie rzeczy marzycielem, który budzi się czasem na chwilę za sprawą jakiegoś szczególnie natrętnego elementu świata zewnętrznego, lecz szybko powraca do miłych rojeń, podsuwanych mu przez wyobraźnię.
Wiele razy pisaliśmy o postępach ateizacji i sekulryzacji w Polsce, ale dopiero ostatnio porównaliśmy tempo tych zmian z podobnymi procesami w USA ostatnich 20 lat i w Europie Zachodniej ostatniego półwiecza, gdy wiarę porzuciła połowa lub wręcz większość mieszkańców naszego kontynentu. Ku naszemu zaskoczeniu okazało się, że w ostatniej dekadzie sekularyzacja i ateizacja postępowały w Polsce ponad dwukrotnie szybciej niż na Zachodzie. To prawdziwa rewolucja; wcale nie pełzająca. Że rewolucja ateistyczna rzeczywiście dokonuje się w Polsce, Andrzej Dominiczak przekonuje sceptyczną koleżankę, racjonalistkę, Kaję Bryx. W rewolucję ateistyczną warto uwierzyć!, bo wiara w nią ma racjonalne podstawy, a bez niej rewolucja może wygasnąć zbyt wcześnie, by radykalnie zmienić świat, w którym żyjemy.
REWOLUCJA ATEISTYCZNA 2 - ROZWAŻANIA O METODZIE
Dyskutują: Andrzej Dominiczak i Zbigniew Szczęsny
Tym razem w naszych rozważaniach na temat rewolucji ateistycznej zastanawiamy się nad "metodą", jaką powinniśmy rewolucję krzewić, jeśli chcemy ateizm upowszechniać i jeśli zależy nam, żeby ateizm nie sprowadzał się do niewiary w boga, by oznaczał również odrzuicenie tradycji podtrzymywanej przez religię - by był coraz bardziej humanistyczny.
DLACZEGO POLACY NIENAWIDZĄ SAMI SIEBIE?
KAJA BRYX, ANDRZEJ DOMINICZAK, JUREK SZAFJAŃSKI I JACEK tABISZ
Uczestnicu dyskusji zastanawiają się i spierają, czy Polacy nienawidzą sami siebie, a jeśli tak, to dlaczego. Jest o czym pomyśleć!
O PRZYJAŹNI!
Rozmawiają: Andrzej Dominiczak i Kaja Bryx
Tak zwana społeczna nauka Kosciola wraz ideologią wolnego rynku sprzysięgły się przeciwko przyjaźni. W Polsce liczy się rodzina, dobra lub niedobra, a poza rodziną konkurencja, rywalizacja i wyścig szczurów. Przyjaźń zdaje się być niepotrzebym nikomu przeżytkiem. Tymczasem bez przyjaźni niemożliwa jest demokracja i cywlizowane społeczeństwo; bez przyjaźni bowiem bardzo niski jest kapitał społeczny i niemal niemożliwe dzialanie dla idei. W rodzienie łączymy się ze względu na więzy krwi, bez wgzlędu na poglądy i wyznawane wartości, dlatego - jesli życie rodzinne ma być harmonijne - przesuwają się one na dalszy plan - przestają być ważne. Przyjaciele łączą się w dużej mierze ze względu na podobieństwo poglądów i wartości, to też tylko środowiska, w których przyjaźń odgrywa ważną rolę, mogą być nośnikami idei i zmian na lepsze. Bez przyjaźni niemożliwa jest również trwała współpraca, nawet między ludźmi o pododbnych poglądach, o czym przekonujemy się bardzo często obserwując życie spółeczne i polityczne. O tych właśnie problemach rozmawiają Andrzej i Kja.
RACJONALNOŚĆ W POLITYCE
Rozum, władza i inne namiętności
Wykład Andrzeja Dominiczaka
Dobrze rozumiana racjonalnośc w polityce, zwlaszcza w polskiej polityce, nie istnieje. Tym, co spotykamy, jest co najwyżej rozum instrumentalny, chytry, przebiegły, gdy cele wyznacza żądza władzy, a rozum co najwyżej podpowiada, jak te cele skutecznie osiągnąć. Andrzej Dominiczak, swoim zwyczajem w nieco utopinej konwencji przekonuje do zwiększenia roli racjonalsci w debacie politycznej i społecznej. W duchu ulubionej definicji racjonalności Russella, wzywa do "uwzględniania w debatach wszystkich argumentów, sądów i aspektów spraw, o których mowa, w tym między innymi ludzkich lęków i obaw. Za wzór podaje społeczeństwo holenderskie, które stanowi swoje prawa w trakcie nigdy niekończących się debat, w których niemal każdy punkt widzenia brany jest pod uwagę
CZYM JEST CIEKAWE ŻYCIE?
Justna Smoleń-Starowieyska, Jurek Szafjański i Andrzej Dominiczak
W tej rozmowie chodzi nam w gruncie rzeczy o jedno: o namysł nad tym, czym jest lub powinno być ciekawe życie! Żeby nasz tryb i styl życia był przedmiotem refleksji, najlepiej refleksji krytycznej wobec modelu krzewionego przez coraz bardziej prymitywne media i kulturę popularną w ogóle. Chcemy tego z wielu powodów: estetycznych, etycznych, ale i politycznych; gdyż ogłupiałe przez media społeczeństwo traktuje wybory jak jeszcze jeden telewizyjny show i wybiera zgodnie z zasadami, które rządzą emocjami telewizyjnej widowni. Według prof. Czapińskiego tylko 5 proc. wyborców uważa, że ich decyzje mają jakikolwiek wpływ na bieg spraw w naszycm kraju. Czym kieruje się 95 pozostałe proc? Tym, czy i kto im się spodoba, bo budzi silniejsze emocje albo tym, kto najlepiej te emocje wyraża.
CZY POLACY SĄ KSENOFOBAMI?
(czy może ksenofilami?)
Andrzej Dominiczak rozmawia z Krystianem Legierskim
Wielu Polaków sprzeciwia się przyjmownaiu przez nasz kraj uchodźców lub imigrantow z krajów islamskich. Powody tej niechęci są różne. Jedni boją się islamistycznego terroryzmu, inni czują się pokrzywdzeni, gdyż nie mają prawa do zasiłku dla bezrobotnych, a słyszą, że przybysze będą dostwać godne zasiłki. Jeszcze inni nie lubią ludzi innych wyznań lub innego koloru skóry. Tak, są wśród nas ksenofobi i rasiści, pytanie tylko, czy jest ich więcej niż w innych krajach Europy i czy w związku z tym można sensownie twierdzić, że Polacy są ksenofobami? Nasz rozmówca uważa inaczej. Zgodził się wręcz z opinią innego znaszych członków, Nyegosha Dube, że Polacy są raczej ksenofilami. Doświadczenie i opinia krystiana Legierskiego są tym bardziej ważne, że urodził się on i spędził dzieciństwo na polskiej wsi, w górach - mateczniku ciemnogrodzkiej prawicy.
ZERWAĆ OKOWY ILUZJI
O książce Ericha Fromma rozmawiają
Joanna Hańderek, Grzegorz Ciepły i Andrzej Dominiczak
Motto do rozmowy: Wszystko, co udało się osiągnąć ludzkiej rasie, zarówno w sensie duchowym, jak i materialnym, zawdzięcza ona niszczycielom iluzji, którzy równocześnie są poszukiwaczami rzeczywistości. (E. Fromm)
Ateiści w Boga nie wierzą; twierdzą, że nie istnieje, lub nawet walczą z ideą Boga i religijną mitologią. W czasach pandemii okazuje się jednak, że wielu z nich, choć przestało wierzyć w Boga chrześcijan, wciąż nosi "boga w sercu" - wciąż go pragnie i lęka się, a tym samym wierzy, i to żarliwie, w istnienie niewidzialnych sił i wyimaginowanych potęg, które decydują o naszych losach i zagrażają naszemu istnieniu.
Ateizm, jeśli ma być sobą, czyli życiem "bez boga", musi być wolny od wiary, ale i od potrzeb oraz uczuć religijnych, inaczej bowiem, podświadomie, zawsze będzie szukał nowej wiary i nowego boga.
BERTRAND RUSSELL
POSKRAMIANIE WŁADZY
PSYCHOLOGIA I PEDAGOGIKA
Gorąco polecamy niewielki fragment książki Bertranda Rusella pt. "Władza - nowa analiza społeczna". Tekst jest genialny! Ukazał się w 1938 roku, ale nic nie stracił na aktualności, zwłaszcza w Polsce, gdzie w praktyce nie istnieje psychologia polityczna, dająca wgląd w naturę naszych zachowań i wyborów politycznych.
Pandemia to wielki problem medyczny i tysiące dramatów osobistych, ale również kryzys społeczny, gospodarczy i polityczny; to również wyzwanie dla racjonalistów, nie tylko dlatego, że choroba rodzi lęk, napięcie i poczucie bezradności, ale również ze względu na zdumiewające zjawiska towarzyszące: ogromne dyspropocrje w zachorowalności i śmiertelności, zalew sprzecznych koncepcji i teorii - spiskowych i naukowych - polityczne manipulacje, medialną histerię i społeczną panikę. Nie nie jest pewne! Wydług oficjalnych danych np. liczba zgonów na milion mieszkańców najwyższa jest w Beligii, jeśli jednak przyjrzymy się bliżej zasadaom, jakimi kierują się Belgowie, uznając Covid 19 za przyczynę śmierci, okazuje, że wskaźnik śmiertelności w Belgii należy być może do najniższych w Europie.
Pandemia pokazuje również, jak ważna jest nauka, ale i jak bezradna! Czy dlatego, że nauki medyczne służą koncernom i ich zyskom, czy może dlatego, że po prostu nie jesteśmy tak mądrzy, jak nam sie dotąd wydawało?! Jest o czym pomyśleć!
Koronawirus zwrócił oczy całego świata na Chiny. Ale ten kraj próbuje ukryć przed nami inny horror: chińskie władze wtrąciły do brutalnych obozów reedukacyjnych już milion Ujgurów.
Kobiety są tam gwałcone i torturowane, a dzieci przemocą odbierane rodzicom.
Trudno uwierzyć, że coś tak makabrycznego może mieć miejsce w 2020 roku przy milczącej akceptacji naszych rządów. Ale my nie będziemy milczeć! Za kilka dni w ONZ może się odbyć debata w tej sprawie. Od osób z wewnątrz wiemy, że światowy apel o reakcję może skłonić kilka wpływowych państw, by sprzeciwiły się chińskiej bezwzględności. Jeśli każdy, kto to czyta, podpisze naszą petycję, zbierzemy milion podpisów i dostarczymy je na forum ONZ - po jednym podpisie za każdego zatrzymanego Ujgura!
Następnie dostarczymy świadectwa samych Ujgurów do parlamentów całego świata. Będziemy naciskać na globalne koncerny, by przestały uczestniczyć w tym kulturowym ludobójstwie. Pokażmy Chinom i całemu światu, że nie odpuścimy, dopóki Ujgurzy nie odzyskają wolności.
Joanna Hańderek, Feliks Falk, Konrad Szołajski i Andrzej Dominiczak
Wyniki badania CBOS z 2013 roku wykazały między innymi, że tylko 3 proc.
Polaków ceni sobie wolność głoszenia własnych poglądów a 0.2 proc. (słownie: dwie dziesiąte procenta)
możliwość udziału w demokratycznym życiu społeczno-politycznym. Polacy nie potrzebują wolności, a cenzura nie stanowi dla nich problemu. Wkrótce na racjonalista,tv ukaże się nagranie z tego panelu.
Zamieszczamy ten tekst wystąpienia prof. Woleńskiego z jednej z konferencji huamnistycznych, choć autor zawarł w nim kilku bezpodstawnych uwag krytycznych na temat tzw. humanizmu świeckiego, nie mając na ten temat dostatecznej wiedzy. To jednak tylko mała część wartościowego skądinąd wystąpienia, a nieporozumienia wyjaśniamy w krótkim komentarzu pod waściwym tekstem.
"Akceptacja przekonań, za którymi nie przemawiają dostateczne racje uzasadniające, wydaje sic czymś niegodnym istoty rozumnej" - zauważa prof. Przełęcki w artykule, który proponujemy dzisiaj naszym czytalnikom. To piękny - na szczeście nie pierwszy i nie ostatni - dowód istnienia myślących, refleksyjnych, wnikliwych i niekonwencjonalnych ateistów. Profesor Przełęcki był wybitnym filozofem i wspaniałem człowiekiem, a nie hałaśliwym ideologiem, więc nie był częstym gościem w mediach i nie jest szeroko znany. Polecamy w związku tym krótką notę biograficzną o autorze [tutaj ].
Życie niektórychych starych ludzi zatruwa lęk przed śmiercią. W młodym wieku uczucie to jest w pełni zrozumiałe. Ludzie młodzi, którzy mają powody, by bać się śmierci na przykład na polu walki, mogą odczuwać rozgoryczenie na myśl, że życie pozbawiło ich tego co najlepsze. Jednak w przypadku człowieka starego, który poznał rozkosze i smutki ludzkiego losu i poradził sobie z życiowymi wyzwaniami, strach przed śmiercią jest rzeczą żałosną i zawstydzającą.
Ernestyna Potowska Rose to z pewnością jedna z najwybitniejszych Polek i Żydówek w historii. Bodaj nikt pochodzący z Polski - ani Pułaski, ani Kościuszko - nie wpłynął tak znacząco na poprawę sytuacji kobiet, Afroamerykanów i innych dyskryminowanych grup spolecznych w USA i kilku innych krajach. Bodaj żadna kobieta przed nią nie pisała tak mądrze i dzielnie w obronie ateizmu, choć w ówczesnej Ameryce uważano, że kobieta ateistka jest gorsza od prostytutki. Wszyscy powinniśmy poznać historię jej życia, jej poglądy i dokonania.
Znakomity, klasyczny wykład w obronie ateizmu, wygłoszony w Bostonie w 1861 roku. W Polsce wielu krytykom Kościoła i religii wciąż wydaje się, że wynalazcą ateizmu był Dawkins lub nawet Palikot. Im szczególnie polecamy ten artykuł wybitnej polskiej żydówki: ateistki, feministki i abolicjonistki. Ernestyna nie ograniczała się do walki o własne prawa, tak jak to jest w zwyczaju w dzisiejszych czasach. Interesowali ją wszyscy, którym pełni praw odmawiano: kobiety, czarnoskórzy, niewierzący, Żydzi i Polacy. Tę wybitną kobietę - kto wie, czy nie pierwszą nowożytną humanistkę - na pewno warto przywrócić pamięci.
Zgodnie z wolą Allacha, gdy mąż wzywa żonę do łóżka, aby odbyć z nią stosunek płciowy, kobieta nie może mu się sprzeciwić bez względu na to, w jakim jest stanie. Nie ma znaczenia, czy jest chora, obrażona na męża czy niedysponowana.
Al-Bukhari cytuje następujące słowa Mahometa: Jeśli mężczyzna zaprasza żonę do swojego łoża, a ona odmawia, anioły przeklinają ją do samego poranka.
JAK JEŻYK Z PROSIACZKIEM BOGA SZUKALI I CO Z TEGO WYNIKŁO
Oto jedna z naszych ostatnuch publikacji i prawdopodobnie pierwsza ateistyczna książeczka dla małych dzieci. Nakład niestety wyczerpany, ale jest nadzieja, że ukaże się wznowienie.
POPIOŁY JEGO NABITO W DZIAŁO I KU TATARII WYSTRZELONO
SPRAWA ŁYSZCZYŃSKIEGO
( Relacja naocznego świadka - tekst źródłowy)
Z okazji kolejnych "Dni ateizmu" zapraszamy do przeczytania relacji naocznego świadka z procesu Kazimierza Łyszczyńskiego w 1689 roku. To tekst ciekawy między innymi dlatego, że odsłania "ludzki wymiar" tych tragicznych wydarzeń. Uderzyła nas przede wszystkim bezwzględność sędziego, Jana III Sobieskiego, zwanego "obrońcą wiary", który wydał okrutny wyrok, choć walczący o życie Łyszczyński odrzucił ateizm i dowodził swojego przywiązania do chrześcijańskiej wiary.
Możemy zatem - i powinniśmy - organy władzy politycznej podejrzliwie traktować, sprawdzać jak najwięcej i w razie potrzeby na nie zawsze narzekać (a potrzeba jest prawie zawsze), nie powinniśmy jednak narzekać na samo istnienie, samą obecność władzy, chyba że wymyślimy inny świat, czego już wielu próbowało, ale nikt z powodzeniem.
Polecamy ten elegancki esej jako pierwszy z artykułów o władzy, które zamierzamy opublikować, ostatnie wydarzenia pokazują bowiem, że w polskiej kulturze politycznej brakuje krytycznej refleksji na władzą i jej wymiarami: etycznym, psychologicznym i społecznym.
Zmarły kilka lat temu Paul Kurtz był filozofem i jedną z najważniejszych postaci światowego ateizmu humanistycznego. Był również wizjonrerem i naszym przyjecielem. Wzywał do przwrócenia idei Oświecenia do życia w nowej postaci, udoskonalonej i dostosowanej do naszych czasów. W tym artykule wyjaśnia, co rozumie przez "nowe oświecenie" i dlaczego powinniśmy je inspirować.
WOLNE SZKOŁY: OD DEMOKRACJI UTOPIJNEJ DO DELIBERATWNEJ
(Nowa propozycja rozwiązania problemy religii w szkole)
Zachęcamy do lektury artykułu omawiajcego krótko historię demokratyzacji szkolnictwa i proponującego zastosowanie metody deliberatywnej do rozwiązania problemu obecności religii w szkołach. Nauczycieli i uczniów, którzy zainteresują się proponowaną w drugiej części artykułu metodę, prosimy o kontakt emailowy na adres: humanizm@op.pl
O MIŁOŚCI I RELIGIJNOŚCI Z PUNKTU WIDZENIA PSYCHOLOGII EWOLUCYJNEJ
Andrzej Dominiczak wyjaśnia, dlaczego kochamy, dlaczego wierzymy w rzeczy, których nie ma, i dlaczego te namiętności i związane z nimi irracjonalne przekonania są "racjonalne" ewolucyjnie, czyli dlaczego i w jaki sposób przyczyniają się do sukcesu ewolucyjnego naszego gatunku.
JÓZEF ŻURAW
TADEUSZ KOŚCIUSZKO - MYŚLICIEL EPOKI POLSKIEGO OŚWIECENIA
Zapraszamny do lektury drugiego już artykułu o Tadeuszu Kościuszce i jego radykalnych, postępowych poglądach - bliskich ateizmowi i takim humanistycznym wartościom jak
ść, równość i sprawiedliwość dla wszystkich.
Polecamy naszym czytelnikom felieton krytycznie oceniający ateistów i antyklerykałów skarżących w sądach (zwłaszcza karnych, ale również cywilnych) księży (lub kogokolwiek) za poglądy, bez wględu na to, jak bardzo są nonsensowne lub niestosowne. Sądowne karanie za poglądy lub zmuszanie do ich odwoływania to zdaniem autora cenzura represyjna - praktyka stosowana przez rządy i instytucje autorytarne, takie jak Kościół katolicki. Zapraszamy do dyskusji.
CZY ZWIERZĘTA IDĄ DO NIEBA? PRAWA ZWIERZĄT KONTRA TERLIKOWSKI
W naszych artykułach na ogół nie zarzucamy nikomu, że jego poglądy i wypowiedzi sprzeczne są z zapisami w Biblii, bo nie ma to dla nas znaczenia. Tym razem jednak, w ostrej polemice z Terlikowskim, wykazywanie temu świątobliwemu mężowi "niebiblijności" jego poglądów wydaje się jak najbardziej uzasadnione, toteż robimy wyjątek. Zachęcamy do przeczytania tego erudycyjnego, a jednocześnie bardzo emocjonalmego artykułu o prawach zwierząt i głupocie ludzi - niektórych ludzi. Nie jestesmy humanistycznymi fundamentalistami :)
Z książki wybitnego neurobiologa, psychiatry i filozofa, Manfreda Spitzera,
pod tytułem "Cyfrowa demencja" dowiadujemy się między innymi, że:
"używanie mózgu prowadzi do rozrostu tych jego ośrodków, które są odpowiedzialne za poszczególne funkcje. Pewien bardzo istotny aspekt w funkcjonowaniu naszego mózgu przypomina zatem pracę mięśnia: kiedy go używamy, jego objętość rośnie; gdy tego nie robimy, mózg marnieje". Czy może być lepsza wiadomość?
CZY MOŻEMY RACJONALNIE ZAAKCEPTOWAĆ NASZĄ NIERACJONALNOŚĆ?
Oto racjonalistyczny dylemat: z jednej strony, jako racjonaliści, staramy
się być tak racjonalni, jak to tylko możliwe, z drugiej zaś, (jako
racjonaliści), staramy się zaakceptować rzeczywistość najpełniej, jak
potrafimy. A rzeczywistość jest taka, że nasze mózgi nie są
racjonalne. Panuje w nich nieopisany bałagan, są pełne dziwacznych
poglądów, tyleż sprytnych, co fałszywych rozwiązań i milionów innych
błędów poznawczych, które powstały z dobrych, ewolucyjnych powodów,
ale nie przekładają się na porządne myślenie.
Po odkrywczym, ale niełatwym w lekturze artykule o sprzeczności teorii boga z teorią funkcji falowej wszechświata, proponujemy coś lżejszego. Autor tekstu - w Polsce słabo znany El Szaddaj (zwany miłosiernym) - informuje rzeczowo, co spotka każdego, kto nie posłucha głosu Pana. Warto wiedzieć!
Dlaczego teistyczna koncepcja stworzenia świata jest sprzeczna z nauką?!
Od połowy lat 60. XX wieku teoria Wielkiego Wybuchu wprawia w euforię naukowo obytych teistów. Wierzą oni, że najlepszym naukowym
dowodem na istnienie Boga jest dowód na to, że wszechświat zaczął istnieć w wyniku wybuchu, który nastąpił około 15 miliardów lat temu. Teiści uważają za oczywiste, iż wszechświat nie mógł powstać bez przyczyny, a przyczyną tą jest Bóg. Teoria ta zasadza się na założeniu, że cokolwiek istnieje, ma swoją przyczynę.
Artykuł jest próbą zastosowania niektórych myśli Bertranda Russella do oceny "racjonalności" polskiej sceny politycznej. Powstał dobrych parę lat temu, ale (niestety) nic nie stracił na aktualności. Obawiamy się, że wprost przeciwnie - rozumne politykowanie zupełnie wyszło z mody - nikt już się nawet nie domaga, by politycy rozważali i rozwiązywali jakieś problemy, choć ostatni raport OECD wykazał po raz kolejny, że jakość życia w Polsce jest bardzo niska. To jednak nikogo nie obchodzi. Reakcja mediów na niedawną zmianę na stanowisku premiera rządu sprowadzała się niemal wyłącznie do oceny talentów i umiejętności "scenicznych" nowej pani premier. Cynizm to czy skrajna głupota - nie potrafię powiedzieć!
Zachęcamy do przeczytania ciekawego artykułu na temat pedofilii w kościele katolickim. Autorka nie ogranicza się do słów oburzenia i innych "wykrzykników" spotykanych w prasie popularnej. W swojej analizie wykazuje między innymi, że prowadzona przez kościół polityka "przymykania oczu" na nadużycia seksualne kleru wobec dzieci sprzeczna jest z przekazem ewangelicznym.
Ciekawy felieton słynnego pisarza i ateisty. Artykuł jest ponadczasowy, ale ostanio, w związku ze zbrodniami islamistów w Iraku i Syrii, stał się znowu bardziej aktualny.
CZY POWINNIŚMY PROWADZIĆ BADANIA NA TEMAT RASY I INTELIGENCJI?
Coraz bardziej niepokoi nas lekceważenie lub wręcz wrogość wobec wolności myśli, słowa i badań naukowych, jaką okazują w Polsce niemal wszyscy: wierzący i niewierzący. Tego artykułu Petera Singera na przykład nie dopuściła na swoje łamy redakcja "Bez dogmatu" - niegdyś pisma nie tylko ateistycznego, ale rownież racjonalistycznego i przyjaznego m.in. wolności badań naukowych. Jeden z radykalnie lewicowych członków redakcji nazwał nawet Singera faszystą. Przypomnijmy, że autor jest wybitnym etykiem i liberalno-lewicowym ateistą. Jest się nad czym zastanowić! W swojej niechęci do wolności skrajnie zideologizowana postmodernistyczna lewica coraz czesciej przypomina pseudolewicę z czasów tzw. realnego socjalizmu. Obawiam się, że cenzura, jaką by wprowadzili, gdyby objęli władzę, byłaby pod wieloma względami bardziej surowa niż w czasach Gierka i Jaruzelskiego.
7 czerwca 2014 r. zmarła prof. Barbara Stanosz - wybitna filozof i logik, ateistka i humanistka - nasz przyjaciel. Barbara nie bała się śmierci, ale my od kilku miesięcy baliśmy się, że wkrótce od nas odejdzie. Będziemy o niej pamiętać i jeszcze bardziej niż dotąd starać się, by jej myśli i poglądy nie poszły w zapomnienie.
BARBARA STANOSZ WOLNOŚĆ OD ROZUMU
Prawo do żywienia nierozumnych przekonań jest w naszej kulturze tradycyjnie
respektowane. Nikt nikomu nie zabrania przyjmowania fałszywych lub
bezpodstawnych założeń ani wyprowadzania z czegokolwiek wniosków w
sposób nie skrępowany żadną logiką, z Arystotelesową włącznie.
Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania rozmowy poświęconej pamięci profesor Barbary Stanosz, wybitnej polskiej filozofki, ateistki i działaczki opozycji demokratycznej. Wspominają prof. Bohdan Chwedeńczuk, prof. Krzysztof Dołowy, Andrzej Dominiczak i Krzysztof Siemieński.
NIEDZIELA FILOZOFÓW W RADIU RDC
PROFESOR STANOSZ ROZMAWIA O ATEIŹMIE Z TOWMASZEM STAWISZYŃSKIM
(Ostatnia publiczna rozmowa Pani Profesor)
ANDRZEJ DOMINICZAK
BIEDNI DO ZBAWIENIA POTRZEBNI
Jan Paweł II troszczył się o biedaków, nie traktował ich jednak jak ludzi, lecz jak narzędzie zbawienia, a państwo opiekuńcze -
jedyną skuteczną metodę walki z biedą - uważał za zło samo w
sobie i zagrożenie dla katolickiego imperium charytatywnego.
SZKOŁY UMIERANIA (rozmowa z Andrzejem Dominiczakiem)
Ateiści w Polsce to w większości ludzie czynu - działacze społeczno-polityczni. Ateizm jednak, a zwłaszcza jego humanistyczna odmiana, to nie tylko aktywizm - to również pewna kultura i filozofia: naturalistyczna filozofia przyrody i szeroko rozumiana filozofia egzystencji. Rozmowa, która ukazała się w tygodniku Wprost w lipcu 2013 roku w lekkiej, dziennikarskiej formie, dotyka jednego z podstawoych problemów człowieka: śmierci i lęku przed śmiercią.
Zwolennikom ścigania za poglądy polecamy tę "rozmowę" ze słynnym pisarzem prześladowanym przez islamistów za rzekomą obrazę religii w głośnej powieści pt. "Szatańskie wersety". Zachęcamy także do przeczytania umieszczonego niżej artykułu słynnego etyka Petera Singera pt. "Prawo do wyśmiewania religii i zaprzeczania holokaustowi".
Uczestnicy rozmowy zastanawiają się i spierają, czy szczęście jest wartościowym etycznie celem życia oraz m.in. o to, czy ludzie wierzący są szczęśliwsi od ateistów, a jeśli tak, to dlaczego. Andrzej Dominiczak wyjaśnia (na podstawie wyników badań), że przyczyną tego stanu rzeczy nie jest wcale religijność, ale zupelnia inna cecha charakterystczna wspólnot religijnych, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Polecamy!
ANDRZEJ DOMINICZAK
SEKULARYZACJA CZY KLERYKALIZACJA?
Prowadzone w ostatnich latach badania nad religijnością Polaków ujawniają dwa współwystępujące, choć pewnej mierze sprzeczne ze sobą procesy.
Z jednej strony niespiesznie, ale konsekwentnie postępuje sekularyzacja: słabnie wiara i kurczy się uczestnictwo w praktykach religijnych, z drugiej zaś rośnie poparcie dla polityki Kościoła katolickiego i takich jego flagowych łupów politycznych, jak zakaz przerywania ciąży, obecność krzyża w sejmie lub odmowa legalizacji związków partnerskich.
Przypominamy klasyczny artykuł Kanta na temat Oświecenia. To lektura obowiązkowa każdego myślacego ateisty, humanisty i racjonalisty!
Zainteresowanym przypominamy, że tekst powstał w 1784 roku, gdy w Europie żywa była pamięć wojen religijnych, w wyniku których w w niektórych krajach Rzeszy śmierć poniosło nawet 50 proc. ludności. Trudno się dziwić, że wyżej niż dzisiaj ceniono wówczas posłuszeństwo wobec władzy jako gwaranta pokoju społecznego. Poza tym jednak tekst - zwłaszcza w Polsce - niewiele stracił na aktualności.
Zapraszamy do lektury krótkiego fragmentu nowej książki Stefana Zgliczyńskiego pt. "Jak Polacy Niemcom Żydów mordować pomagali". Mamy nadzieję, że zamieszczony fragment zachęci naszych gości do zamówienia całej książki, co można uczynić kilkając na link w lewej kolumnie naszej strony
Kurt Vonnegut - nasz ulubiony pisarz - był wolnomyślicielem i humanistą. Pod koniec życia pełnił nawet funkcję honorowego prezesa Amerykańskiego Towarzystwa Humanistycznego. Jego ateizm i humanizm, jak wszystko, co mówił i pisał, nie były wolne od prowokacji, paradoksów i autoironicznego dystansu. Nie raz naruszał normy ateistycznej poprawności, podkreślając np. swoją atencję dla Jezusa jako nauczyciela moralnego. Z wielu powowdów nie podzielamy tej atencji, jednak u Vonneguta nawet słowa przypisywane Jezusowi nabierają humanistycznego sensu i wiarygodności. Tych, którzy Vonneguta znają, nawer nie wypada zachęcać do lektury. To zbyt oczywiste! Tym, którzy go nie czytali, obiecjemy bardzo smaczne danie, jeśli nie razi ich łączenie głębokiej i zaangażowanej refleksji z ironicznym i gorzkim poczuciem homru.
Jeszcze jeden błyskotliwy artykuł naszego ulubionego filozofa. Nie ze wszystkim się tym razem zgadzamy, ale to jeszcze nie powód, żeby tekstu - dla jego wielu zalet - nie opublikować. Polecamy z przekonaniem.
Lepiej być szczęśliwą świnią, czy nieszczęśliwym Sokratesem? Jak wybrać pomiędzy własnym szczęściem a innymi wartościami, takimi jak mądrość, moralność lub pobożność? Gdy na jednym ramieniu nosimy anioła, a na drugim diabła, kogo powinniśmy słuchać?
Wielu naszych czytelników wzdraga się zapewne, czytając doniesienia o odkryciu tzw.
boskiej cząstki (god particle). Nazwa ta nie ma żadnej wartości
opisowej, nie ma nic wspólnego z tym, czy Bóg istnieje, czy nie
istnieje, a człowiek, który ją wymyślił – Laureat Nagrody Nobla
Leon Lederman – tak naprawdę użył określenia „cholerna
cząstka” (goddam particLe), poirytowany jej nieuchwytnością.
Dodajmy jeszcze, że „tytułowy Peter Higgs” jest ateistą,
jak większość wybitnych naukowców.
Debata dotycząca roli kobiet w Kościele nie miała może szczególnie doniosłego znaczenia w procesie przekazu tekstów Nowego Testamentu, ale mimo to stała się przyczyną zmiany treści kilku ciekawych i ważnych fragmentów. Aby zrozumieć ten rodzaj przeinaczeń, trzeba jednak wpierw poznać naturę samej kontrowersji . Polecamy rozdział z książki "Przeinaczanie Jezusa - Kto i dlaczego zmieniał Biblię", (wydawnictwo CiS).
Parafrazując pogląd Russella na temat altruistycznej moralności, możemy powiedzieć, że głoszenie racjonalności jest bezsensowne, ponieważ przemawia jedynie do tych, którzy mają już racjonalistyczne skłonności. Autor ma jednak w tej sprawie inne zdanie. "Głoszenie racjonalności" - powiada - jest cokolwiek inną rzeczą, ponieważ racjonalność pomaga nam na ogół zdać sobie sprawę z naszych własnych pragnień, jakimikolwiek by one być mogły". Mamy nadzieję, że nasz ulubiony filozof nie myli się w tej sprawie i zapraszamy do do lektury. Esej jest piękny i ważny, szczególnie dla tych, którzy uważają się za racjonalistów. Powinni wiedzieć, że "człowiek rządzi się rozumem w tym stopniu, w jakim jego inteligencja przenika i kontroluje jego pragnienia".
Zapraszamy do lektury wybranego rozdziału z reklamowanej obok ksiązki pt. "HUMANIZM EWOLUCYJNY". Autor rozprawia się w nim z "modnymi ideologiami, dla których zwalczanie oświecenia stało się myślą przewodnią", zwłaszcza zaś z tymi, które oświeceniu przypisują odpowiedzialność za totalitarne reżimy XX wieku. To tekst szczególnie ważny w Polsce, gdzie wciąż silne są wpływy starych (romantycznych) i nowszych (posmodernistycznych) uprzedzeń wobec oświeceniowej tradycji.
POROZUMIENIE Z SLD - WSPÓLNY PROJEKT ZMIANY ART. 196 ZŁOŻONY W SEJMIE
20 marca w Sejmie odbyła się wspólna konferencja prasowa SLD i naszego stowarzyszenia poświęcona prezentacji naszego projektu zmiany art. 196 kk, dotyczącego obrazy uczuć religijnych, oraz proponowanej przez SLD zmiany przepisów o tzw. mowie nienawiści. Zainteresowanych zapraszamy do lektury naszego projektu: kliknij tutaj oraz pełnego projektu złożonego przez SLD w Sejmie: kliknij tutaj.
Zachęcamy też do przeczytania ciekawego omówienia obu projektów, które ukazało się w tygodniku NIE z 16 marca pt. NIE SIKAĆ NA OŁTARZ, NIE BIĆ PEDAŁA. Autorką artykułu jest Agnieszka Wołk-Łaniewska.
CZY RELIGIA WNIOSŁA POŻYTECZNY WKŁAD DO CYWILIZACJI?
Esej Russella to z pewnością jeden z najlepszych tekstów ateistycznych w historii. Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy chcą więcej rozumieć i kompetentnie wypowiadać się na temat religii i irreligii. To obowiązek, ale i przyjemność dla każdego, kto używa inteligencji podczas lektury. Zamieszczamy gruntownie (!!!) poprawione tłumaczenie, które znaleźliśmy w sieci. Nad tekstem będziemy dalej pracować, bo jak rzadko który zasługuje na staranne spolszczenie. Prosimy czytelników o uwagi redakcyjne i korektorskie.
Nie wszyscy zgadzamy się z główną tezą tego eseju, w myśl której "naród jest fikcją", jednak naszym celem nie jest krzewienie konkretnych poglądów na temat narodu ani na jakikolwiek inny temat, lecz zachęta do myślenia, a do tego celu "Znikający mit" nadaje się znakomicie. Z satysfakcją udostępniamy naszym czytelnikom kolejny, świetny artykuł tego filozofa.
Polecamy fragment reklamowanej obok książki. W podrozdziale tym autorka skupia sie na omówieniu zgubnych skutków głębokich nierówności społecznych i zbawiennych skutków umacniania kultury i polityki egalitaruzmu. Bardzo ciekawe!
DALAJLAMA WZYWA ŚWIAT DO PRZYJĘCIA ETYKI ŚWIECKIEJ
Nie jesteśmy buddystami, a niektóre zasady i treści doktryny tej religii oceniamy bardzo krytycznie. Jednak zawarty w ostatniej książce Dalajalamy apel, w którym ten lamaistyczny przywódca duchowy za przeżytek uznaje systemy etyczne oparte na religiach i wzywa świat do przyjęcia etyki świeckiej jest z pewnością godny uwagi.
Wybitny dokumentalista Konrad Szołajski po "Walce z szatanem", filmie poświęconemu egzorcyzmom, postanowił się zająć tzw. "dobrą zmianą". Szykuje się pasjonujący dokument, ukazujący w głównym wątku dwie kobiety jedną sympatyzującą z PiS i drugą popierającą opozycję wobec partii i rządów Kaczyńskiego. Materiał filmowy jest już zgromadzony, natomiast Wy wszyscy możecie pomóc w postprodukcji. Andrzej Dominiczak zadaje reżyserowi ciekawe i trudne pytania, nie jest to zatem typowa rozmowa o powstającym filmie. (Jacek Tabisz)
Psycholodzy z University of British Columbia w Kanadzie wykazali, że samo patrzenie na "Myśliciela" Augusta Rodina może prowadzić do utraty wiary. Jeśli mimo wszystko chcesz obejrzeć lub pokazać komuś powiększony rysunek twarzy tej słynnej rzeźby,
O granicach wolności słowa Jacek Tabisz i Andrzej Dominiczak rozmawiają z Robertem Górskim z Kabaretu Moralnego Niepokoju.
Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania rozmowy z jednym najlepszych autorów i aktorów kabaretowych ostanich lat. Kabaret Moralnego Niepokoju czasem żartuje z Koscioła i/lub religii, jednak nie są to żarty "grube" i nie zdarzają się często. Od Artura Górskiego dowiadujemy się, że przyczyną tego umiarkowania nie są obawy przed kościelnymi retorsjami, ale niechęć do ranienia kogokolwiek. Reakcja naszego rozmówcy na radykalne przykłady podawane przez Andrzeja Dominiczaka dowodzi jednak, że deklarowana delikatność nie oznacza wcale, iż zdaniem Górskiego nie wolno się śmiać z religii. Lubimy Kabaret Moralnego Niepokoju, choć nie podzielamy krytycznej opinii naszego rozmówcy na temat Kabaretu Starszych Panów :)
FEMINIZM I MIŁOŚĆ
Andrzej Dominiczak w rozmowie z Joanną Hańderek i Justyną Sempruch
Andrzej Dominiczak uważa, że miłość jest adaptacją ewolucyjną, która umożliwia istnienie względnie trwałych, intymnych związków między kobietami i mężczyznami, którzy bardzo się różnią genetycznie, co jest korzystne dla zdrowia dzieci, a na dłuższą metę jest warunkiem przetrwania gatunku homo sapiens sapiens.
To korzystne ewolucyjnie zróżnicowanie genetyczne skutkuje jednak dużymi różnicami w zachowaniu, psychice i systemach wartości partnerów, co musi rodzić konflikty i musiałoby prowadzić do szybkiego rozpadu związku, gdyby nie rozkoszne, miłosne zaślepienie i związane z nim przemożne pragnienie utrzymywania bliskiej więzi pomimo wszystkich różnic. Tymczasem feminizm proponuje zupełnie inne, polityczne i edukacyjne, rozwiązanie tej sprzeczności. Czy tym samym nie zagraża miłości? Czy kulturowo konstruowany model związku opartego na upodobnieniu i wzajemnym poszanowaniu praw i wolności nie znosi potrzeby miłości romantycznej? Gospodarz rozmowy pyta o to niedogmatyczne feministki: filozofkę Joannę Hańderek i psycholożkę Justynę Szachowicz-Sempruch - bodaj pierwszą polską autorkę artykułu o feminizmie i miłości.
O WRAŻLIWOŚCI RACJONALNIE
Joanna Hańderek, Bohdan Misiuna i Andrzej Dominiczak
W Polsce, w kulturze i myśleniu większości z nas, wciąż żywe są mity romantyczne, a wśród nich niezapomniane "serce i wiara silniej mówią do mnie niż mędrca szkiełko i oko". Uwodzicielska siła tych zgrabnie ułożonych słów zapadła głęboko w niezdolne do krytycznej oceny głowy Polaków - niezdolne, bo świadomości Polaków nie przeorało oświecnie, a i poźniej, przez kolejne 200 lat historia nie dala nam wielu szans na rozwinęcie kultury przyjaznej racjonalnosci. W rozmowie o wrażliwości, choćby przez sam fakt podjęcia tego tematu w medium racjonalistycznym, poddajemy w wątpliwość tę mityczną sprzecznośc. Upiory, które budzą się, dgy rozum śpi, to tylko symptom wrażliwości okaleczonej lub zdegradowanej, pozbawionej wzroku i slychu. Już niwrażliwości właściwie.
CZY POLACY MAJĄ POGLĄDY?
Marek Biskup, Andrzej Dominiczak
Publikowane niemal codziennie wyniki badań opinii na rożne tematy tworzą wrażenie, że Polacy mają wyrobione poglądy na wszystko. Czy na pewno? Wszak pogląd, jak sama nazwa wskazuje, to coś, do czego się dochodzi lub nie po "oglądzie: problemu, sprawy, zjawiska, które "oglądamy: lub nie oglądamy. W moim przekonaniu zdecydowana większosc Polaków pytanych o cokolwiek idpowiada trochę przypadkowo, a głównie w yniku presji wywieranej przez pytającego - odpowiedają ad hoc, bez wczesniejszego namysłu, gdyż Polacy tylko wyjątkowo sie nad czymś namyślają. Pytający dostają zatem odpowiedzi na swoje pytania, ale czy zasługują one na miano poglądów?
O ŻĄDZY WŁADZY
Rozmawiają u spierają się profesorowie Bronisław Geremek i Leszek Kołakowski
Leszek Kołakowski i Bronisław Geremek nie są naszymi "mistrzami", ale prowadzą kulturalną i ciekawą rpozmowę na ważny temat - ważny szczególnie w Polsce po wyborach, w ktorych Polacy wybrali i nadal w dużej części popierają autorytarne rządy. Potrzebujemy więcej podobnych rozmów, nie tylko pomiędzy profesorami.
Andrzej Dominiczak
JAK SIĘ UWOLNIĆ OD RELIGII, ŻEBY BYŁO TAK JAK CHCEMY
Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania prelekcji, w której prezes naszego stowarzyszenia zastanawia się, w jaki sposób uwolnić się od religii, żeby wolny od niej świat był bardziej racjonalny, przyjazny i etyczny. Okazuje się bowiem, że nie zawsze tak jest, co autor wykazuje na przykładach historycznych i współczesnych. Szczególnie ciekawy wydaje sie przykład Czech - kraju w którym przeważają ludzie niewierzący, a jednocześnie około 50 procent miszkanców korzysta z płatnych usług wróżek, astrologów, chiromantów i wszelkiej maści cudotwórców. Czesi to ateiści i jednocześnie najbardziej zabobonny naród w Europie!
RUSSELLIANA
Miłość do władzy jest częścią zwykłej natury ludzkiej, lecz filozofie władzy są w szczególnym, określonym sensie obłąkane. Ludzi, którym miłość do władzy daje fałszywy obraz świata, można znależć w każdym zakładzie dla obłąkanych. Niezwykle podobne bałamuctwa, tyle że wyrażone zawiłym językiem osób wykształconych, prowadzą ku profesurze z filozofii; jeśli zaś wyraża się je z elokwemncją i tak, by działały na uczucia słuchaczy, prowadzą klu dyktaturze.
(Bertrand Russell, Władza - nowa analiza społeczna)
Andrzej Dominiczak
WOLNOŚĆ I RACJONALNOŚĆ
Czy racjonalność jest dobrą drogą do wolności? Czym jest prawdziwy racjonalizm? Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby podjąć racjonalną decyzję? Nad tymi problemami zastanawia się szef naszego stowarzyszenia.
CZĘŚĆ I
CZĘŚĆ II
BEZWARUNKOWY DOCHÓD PODSTAWOWY
Prof. Ryszard Szarfenberg i Andrzej Dominiczak
Idea bezwarunkowego dochodu gwarantowanego ma ponad 200 lat i popierana jest przez myślicieli, autorów i polityków z lewicy, centrum i prawicy. Głosił ją m.in. w swojej własnej wersji (tzw. negative income tax) Milton Friedman - jeden z ojców neoliberalizmu. Zapraszamy do słuchania i myślenia - krytycznego oczywiście, ale z otwartą głową.
Barbara Stanosz
W CIENIU KOŚCIOŁA
(Wybrane artykuły)
Konflikt między instytucją Kościoła katolickiego i modelem nowoczesnej, liberalnej demokracji jest autentyczny i głęboki: interesy i aspiracje każdej ze stron tego konfliktu są niszczące dla drugiej. Nie ma tu jednak pełnej symetrii. Sytuacja Kościoła w tym konflikcie jest mniej dramatyczna niż sytuacja demokracji. ,,Pojednanie" może przynieść Kościołowi duże korzyści lub znaczne straty; demokracja ma do stracenia wszystko lub nic. Kościół żąda dla siebie wielu rozmaitych przywilejów, tymczasem demokracja nie może mu przyznać żadnego przywileju, nie gwałcąc zasady równości obywateli, tj. nie przestając być demokracją. Kościół chce też - choć nie nazywa rzeczy po imieniu - zredukować wolność jednostki do rozmiarów, przy których nazy1wanie jej nadal wolnością jest nadużyciem językowym. A demokracja dopuszczająca zniewolenie człowieka to sprzeczność sama w sobie.
Zapraszamy do obejrzenia krótkiej rozmowy o religijności zwierząt. Wkrótce zamieścimy więcej materiałów na ten ciekawy temat, wygląda bowiem na to, że wiara religijna i zachowania religijne, przynajmniej w swoich rudymentarnych formach są starsze niż gatunek ludzki. Upowszechnienie wiedzy na ten temat może zachęcić co bardziej refleksyjnych katolików do przemyślenia swojej religijnej autoidentyfikacji. O takie przemyślenia nam głównie chodzi.
ERNESTYNA POTOWSKA -ROSE: PIERWSZA ATEISTKA
205 urodziny Ernestyny Potowskiej Rose w Racjonalista.tv
Zapraszamy do obejrzenia i wysłuchania rozmowy (połączonej z toastem), którą uczcilismy 205 urodziny naszej humanistycznej idolki: Ernestyny Potowskiej Rose. W rozmowie z udziałem przyjaciól z racjonalista.tv opowiadamy o niezywkłym życiu i fantastycznych dokonaniach tej genialnej i niezwykle dzielnej kobiety.
PETYCJE
200 milionów kobiet i dziewcząt z 30 krajów na całym świecie poddawanych jest zabiegowi okaleczenia żeńskich narządów płciowych (ang. female genital mutiliation, FGM). Jednakże w Somalii, gdzie odsetek okaleczanych dziewczynek sięga 98%, minister do spraw kobiet prowadzi obecnie prace nad wprowadzeniem zakazu tego rytuału. Miejscowi eksperci są zgodni światowy apel o zero tolerancji dla okaleczania dziewczynek w całym kraju może przyczynić się do całkowitego zakazania tych okrutnych praktyk już w ciągu najbliższych tygodni!
16-letnia Amina Filali popełniła samobójstwo, gdy zmuszono ją do poślubienia mężczyzny, który ją wcześniej pobił i zgwałcił. Marokańskie prawo (art. 475 kk) umożliwia gwałcicielom uniknięcie kary, jeśli ożenią się ze swoją ofiarą.
Zdaniem prelegenta kościół i fszyzm, wbrew płytkim różnicom doktrynalnym, są sobie bliskie kuturowo i scyhologicznie jako kultury pleminne wrogie racjonalności,wolści itradycji oświcenia, a politycznie lewicyi filozofii liberalnej. Ta współnota nienawiści do wspolnego wroga okazuje się ważniejsza niż wiara lub niewiara.
Kobiety, ich prawa i wolności, są głównymi ofiarami religii, a jednocześnie to kobiety stanowią większość wierzących i praktykujących we wszystkich - poza judazmem - religiach świata. Religijności i problemom kobiet wynikającym z istnienia i wpływów religii poświęcamy nowe strony naszego serwisu. Zapraszamy do współpracy!
FILOZOFIA I RELIGIA
Stanowisko tradycyjne, wiarę większości ludzi zachodniego świata, którym w dzieciństwie zaszczepiono religię chrześcijańską lub żydowską, można streścić w następujących tezach: naturalny wszechświat nie zawsze istniał, został stworzony z niczego przez byt czysto duchowy; ten czysto duchowy byt, znany jako Bóg, istniał zawsze; byt ten nie tylko stworzył wszechświat, lecz od chwili stworzenia jest jego władcą, ingerując od czasu do czasu w bieg wydarzeń przez dokonywanie cudów; ma on przy tym atrybuty wszechmocy, wszechwiedzy i absolutnej dobroci. Czołowi filozofowie chrześcijańscy i żydowscy - św. Augustyn, św. Anzelm z Canterbury, św. Tomasz z Akwinu, William Ockham i Majmonides - popierali wszystkie te tezy. Ockham nie uważał ich za dowodliwe, ale inni wielcy przedstawiciele tradycji judeo-chrześcijańskiej twierdzili, że przemawiają za nimi nieodparte argumenty.
Niezależnie od licznych trudności, wiadomo wystarczająco dużo, by móc odtworzyć wiarygodny obraz stosunku nazistów do religii. Hitler był chrześcijaninem, lecz jego Chrystus nie był Żydem. W młodości interesował się okultyzmem, ale nigdy nie popadł w dewocję. Z biegiem czasu miał coraz więcej kontaktów ze sztuką i zaprzestał uczęszczania do kościoła. Początkowo nie bardziej antysemicki niż jego otoczenie, pod wpływem partii Chrześcijańsko-Narodowej oraz na skutek klęski Niemiec w I wojnie światowej i rujnujących warunków pokojowych, stał się zagorzałym antysemitą i zwolennikiem aryjskiej dominacji. Korzeni swojej rasistowskiej obsesji upatrywał w religii. Jawnie wyrażał swój podziw dla Marcina Lutra, którego określał jako wielkiego reformatora. Z drugiej strony, w kilku prywatnych rozmowach mówił o sobie, że uważa się za katolika. Niejednokrotnie publicznie twierdził, że Chrystus był jego zbawcą. W 1944 roku, ostatniej wielkiej ofensywie sił niemieckich nadał kryptonim "Operacja chrześcijańska róża".
Kilka lat temu, podczas próby wprowadzenia godziny policyjnej dla dzieci i młodzieży, okazało się, że nikt tak naprawdę nie wie, jakie są prawa i wolności młodych ludzi. Konstytucja i konwencje międzynarodowe uznają za dzieci wszystkich, którzy nie ukończyli 18 lat i wszystkim z tej grupy wiekowej - od 0 do 18 lat - przyznają niemal te same prawa i wolności. Z drugiej jednak strony oczywiste różnice biologiczne, społeczne i psychologiczne między niemowlakami a nastolatkami powodują, że niektóre szczegółowe przepisy prawa dają tym drugim niektóre uprawnienia ludzi dorosłych. Tak jest na przykład z prawem do współżycia seksualnego, do pracy lub nawet - pod pewnymi warunkami - do założenia rodziny i innych czynności prawnych. Panuje w tej dziedzinie bałagan, a bałagan w życiu społecznym i regulujących zasady współżycia przepisach prawa wykorzystywany jest zwykle przez wrogów indywidualnych swobód i wolności w ogóle.
W obrębie Kościoła zawsze brakowało zgodności poglądów na kwestię aborcji. Większość wiernych sądzi, że obecne stanowisko Kościoła jest wynikiem niezmiennej, liczącej sobie dwa tysiące lat nauki. Mniemanie to jest błędne. Opinie Ojców Kościoła i teologów nigdy nie były w tym względzie jednomyślne. Dziś także trwa ten spór. Historia stanowiska Kościoła w kwestii aborcji ujawnia wzajemne ścieranie się opinii większości i mniejszości. Obecnie większość hierarchii kościelnej uważa, że zabieg przerwania ciąży stanowi ciężki grzech i zasługuje na ekskomunikę. Jednakże pogląd ten stał się częścią nauki Kościoła dopiero od czasu pontyfikatu Piusa IX-czyli od 1869 roku. Do tego momentu znacząca mniejszość teologów uważała, że aborcja jest we wczesnym etapie ciąży dopuszczalna, a zakaz aborcji wywodzi się z teologicznego błędu. Niniejsza praca omawia poglądy owych teologów zarówno w przeszłości, jak i w naszych czasach.
Kosciół, który groźbami wymusza wprowadzenie zakazu zapłodnieania metodą in
vitro, nie zasługuje na poważną polemikę. Warto jednak przy tej okazji
zwrócić uwagę na amoralny i autorytarny charakter polityki, jaką ta
instytucja prowadzi.
Kościół jest amoralny, bo nie liczy się z
wolnością i cierpieniem ludzi, których może objąć zakaz stosowania
tej metody sztucznego zapłodnienia.
Kościół jest autorytarny, bo w ogóle nie liczy się z wartościami
demokratycznymi; lekceważy potrzeby i poglądy osób niewierzących oraz
tych wierzących, którzy traktują kościelne dogmaty mniej
fundamentalistycznie.
Autorytarny charakter ma też forma, w jakiej Kościół próbuje doprowadzić do
odrzucenia liberalnej wersji ustawy.
To oczywiście nic nowego. Kościoł był zawsze wrogiem demokracji i
wolności, a swoje dogmaty narzucał siłą. (Przeczytaj np:
http://humanizm.free.ngo.pl/flis.htm
Gdy walczył z komunizmem, czynił to, dążąc do zaprowadzenia
własnych, równie autorytarnych porządków. Co do tego nie ma
wątpliwości nikt, kto przygląda się polskiej przaśnej demokracji.
Nie dzieje się więc nic nowego, co jednak nie oznacza, że mamy przymykać
oczy na kolejne ekscesy tej osobliwej organizacji politycznej. Wszak wciąż uchodzi ona za autorytet moralny i w tej
między innymi roli naucza w szkołach, mediach i salach parafilanych.
I cóż się dziwić, że niemała liczba młodych ludzi szydzi z Kościoła i
pogardza dorosłymi, którzy im narzucają takiego nauczyciela!?
W serii "Prometeusz" ukazała się dawno zapowiadana, głośna książka Paula L. Williamsa, Watykan zdemaskowany - mafia, zbrodnie, pieniądze.
Autor to postać renesansowa: pisarz, filozof, historyk i wieloletni konsultant FBI. Jego pisarski talent, wszechstronna wiedza i dostęp do archiwów tajnych służb sprawiły, że powstała książka niezwykła, zawierająca niepublikowane wcześniej dowody na bliskie powiązania Watykanu z najciemniejszymi siłami świata polityki i podziemia przestępczego.
Badanie ludzkich dziejów ujawnia ponurą prawidłowość. Wszędzie tam, gdzie religia uzyskała dominujący wpływ na życie społeczne, stała się przyczyną krwawych prześladowań i okrucieństw. Im silniej ludzie wierzą w nadnaturalne byty, tym bardziej nieludzkie są ich uczynki. Kultury zdominowane przez kościoły i religie są bez wyjątku nietolerancyjne i bezwzględne wobec tych, którzy tej wiary czy przekonań nie podzielają, a często również wobec własnych wyznawców. "Święty koszmar" to wstrząsająca historia mordów i okrucieństw religijnych od średniowiecza do czasów współczesnych.
Bertranda Russella "Religia i nauka" to książka wybitna: błyskotliwa i zaskakująco aktualna; rzetelna naukowo a jednocześnie lekka i niepozbawiona subtelnego humoru. Bodaj nikt przed Russellem ani nikt po nim nie uprawiał filozofii z taką finezją, ironią i z takim talentem literackim. To znakomita lektura i przygoda intelektualna dla każdego, kto lubi myśleć!
To pierwsza w Polsce książka poświęcona w całości krytyce polskiego papieża. Składają się na nią najciekawsze artykuły wybrane ze źródeł polskich i światowych. Przedmiotem krytyki jest sam papież, jego kult i ludzie ów kult szerzący, którzy za nic sobie mają jego poparcie dla krwawych dyktatorów, lekceważenie uczuć gwałconych kobiet lub bezwzględny zakaz stosowania prezerwatyw, nawet tam, gdzie epidemia AIDS osiągnęła rozmiary zagrażające wyniszczeniem całych narodów. Ta nie licząca się z ludzkim życiem i cierpieniem postawa coraz częściej spotyka się z surowym potępieniem - nie w Polsce jednak. W ojczyźnie Jana Pawła II panuje w tych sprawach milczenie. Jakby nie obchodziły nas losy milionów ofiar wojny, jaką papież prowadzi z ludźmi w obronie potęgi Kościoła i nienaruszalności dogmatów religijnych.
Cyfrowa demencja to określenie, którego południowokoreańscy lekarze użyli po raz pierwszy przed kilku laty do opisania symptomów chorobowych - zarówno psychicznych, jak i fizycznych - będących skutkiem niekontrolowanego korzystania z mediów cyfrowych. Renomowany niemiecki psychiatra i neurobilog, Manfred Spitzer, daje szczegółowy wgląd w istotę i przyczyny tego zjawiska w swojej najnowszej książce Cyfrowa demencja, która w Niemczech od momentu wydania w sierpniu 2012 roku zajmuje nieprzerwanie jedno z czołowych miejsc na liście bestsellerów czasopisma "Spiegel" w kategorii książek popularnonaukowych.
Cyfrowa demencja wywołała ostrą debatę medialną i to nie tylko w obszarze niemieckojęzycznym. Prezentowane przez profesora Spitzera tezy podzieliły zarówno opinię publiczną, jak i kręgi fachowe na dwa antagonistyczne obozy. Zdaniem Spitzera intesywne korzystanie z mediów cyfrowych skutkuje - zwłaszcza u dzieci i młodzieży - zanikiem samodzielnego myślenia, to zaś prowadzi do zakłócenia uwagi i orientacji przestrzennej oraz pogarszania się wyników w nauce. Na płaszczyźnie emocjonalnej ceną za zbyt częste przebywanie w cyfrowym świecie jest samotność, wycofanie się z realnego życia, problemy ze spaniem i koncentracją włącznie z depresją i prawdziwym uzależnieniem od mediów elektronicznych. Według cytowanych przez autora statystyk w Niemczech liczba uzależnionych od internetu dzieci i młodzieży sięga już 250 000 i stale rośnie.
Nakładem wydawnictwa Dobra Literatura ukazał się "Humanizm ewolucyjny - Dlaczego możliwe jest dobre życie w złym świecie" - książka niemieckiego filozofa, pisarza i publicysty, założyciela i rzecznika Fundacji Giordano Bruno, Michaela Schmidt-Salomona. Trochę wbrew temu, co zdaje się sugerować podtytuł, autor nie skupia się na problematyce z zakresu psychologii i biologii eweolucyjnej. Prezentuje raczej współczesny stan myśli i poglądów humanistycznych głównego nurtu. Czyni to rzetelnie i ciekawie, na co warto zwrócić uwagę. Nie ze wszystkim się zgadzamy, ale przecież nie musimy - tym między innymi humanizm różni się od religijnych i niereligijnych systemów dogmatycznych. Polecamy!
El Szaddaj
SPRZECZNOŚCI W BIBLII
Według uczonych w Piśmie Bóg stworzył człowieka 23 października 4004 roku p.n.e. o 9 rano. W Rozdziale I Księgi Rodzaju czytamy, że stworzył go (mężczyznę i niewiastę) "na swój obraz", a w rozdziale II tej samej księgi, że "ulepił człowieka (tylko mężczyznę) z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza tchnienie życia".
Egzegeci objaśniają, że Pismo powstało przez połączenie czterech różnych tradycji, czego następstwem jest występowanie różnych wersji tych samych opowieści, co wszelako nie jest problemem, gdyż Biblia nie jest dziełem naukowym.
Jednak Pismo nie traktuje tylko o powstaniu świata i życia. Chce być także, a może przede wszystkim, autorytetem w sprawach moralności i wiary! Jak jednak rozumieć jego przesłanie, gdy w jednym miejscu czytamy, że Pan kłamstwo zaleca, a w innym, że przed nim przestrzega; gdy zabójstwo, niewolnictwo, gniew i nienawiść są jednocześnie potępiane i pochwalane. Sprzeczne zakazy i nakazy dotyczą spraw poważnych, jak posłuszeństwo wobec władców czy równe prawa kobiet, i bagatelnych, jak noszenie przez mężczyzn długich włosów lub picie trunków, co Pan gani niemal równie często, jak pochwala. Jak w sumieniu i w rozumie pogodzić te sprzeczne pochwały i przygany, zalecenia i zakazy? Przecież Kościół naucza, że wiara ma być aktem rozumnym, a nie prawdą przyjętą ślepo, bez uzasadnienia.
B. Baranowski i W. Lewandowski
NIETOLERANCJA I ZABOBON W POLSCE W WIEKU XVII I XVIII
Książka nie jest nowa (ukazała się w 1950 roku), ale to nasze najnowsze odkrycie. Zawiera przede wszystkim fragmenty tekstów źródłowych dotycząych zjawisk i wydarzeń z dawnej Polski, ułożonych w działy takie jak: "Nienawiść wyznaniowa", "Procesy bluźnierców, świętokradców i ateistów", w Szponach zabobonu" i Procesy czarownic". Arcyciekawe, choć wymaga od czytelnika pewnego wysiłku nizbędnego do zrozumienia dawnej polszczyzny. Przez najbliższe miesiące 2014 roku będzimy stopniowo wprowadzać na naszą stronę kolejne teksty z tej antologii.
Zaczynamy od szczegółowej relacji z procesu Kazimierza Łyszczyńskiego, najbardziej znanego polskiego ateisty skazanego, torturowanego i straconego pod pretekstem bezbożności i bluźnierstwa w 1689 roku. Relacja napisana jest prawdopoodbnie przez naocznego świadka procesu, a wydana została drukiem za granicą w 1689 roku. Polski przekład ukazał się dopiro w połowie XIX wieku.
KSIĄŻKA "POLAK KATOLIK" I DIALOG ATEISTÓW Z WIERZĄCYMI
Prof. Stanisław Obirek w rozmowie z A. Dominiczakiem
Prof. Stanisław Obirek w rozmowie z Andrzejem Dominiczakiem mówi o wątkach swojej najnowszej książki "Polak Katolik". W rozmowie nie brakuje krytyki polskiego katolicyzmu, zarówno z pozycji ateistycznych, jak i z pozycji prywatnej duchowości. Drugim ważnym tematem tej dyskusji jest kwestia dialogu ateistów z wierzącymi. Czy jest on możliwy? Czy wolno w trakcie takich debat próbować przekonać rozmówcę do swojego światopoglądu? Czy taki dialog ma wartość?
E - MAIL
Bertrand Russell o miłości ( i nie tylko )
Miłość
jednakowoż ma dzisiaj innego wroga, bardziej niebezpiecznego od
religii, a mianowicie ewangelię pracy i materialnego powodzenia.
Strach
przed miłością to strach przed życiem, a kto boi się życia, tego już
w trzech czwartych uważać można za umarłego.
Osobiście
jestem przekonany, że miłość romantyczna jest źródłem najbardziej
intensywnej radości, jaką życie może dać.
ALAN HARRINGTON
WITAJ PSYCHOPATO!
Intrygujący esej poświęcony psychopatycznej kulturze i psychopatom, którzy robią kariery w biznesie i polityce, przede wszystkim dlatego, że są bezwględni, manipulacyjni i nielojalni - że nie mają sumienia. Tego typu kariery to znak czasów, w jakich żyjemy, ale w Polsce również świadectwo niskiej kultury psychologicznej, która sprawa, że niewiele osób dostrzega problem i związane z nim zagrożenia. Wkrótce w tym miejscu zamieścimy nasz komentarz do tekstu.
Racjonalizm ma ostatnio złą prasę. Nie tylko odżegnują się od niego co bardziej
wpływowi myśliciele, lecz i samo pytanie o racjonalność pewnych
poglądów czy postaw traktowane bywa nierzadko jako naiwność lub zgoła
nietakt.W polskich kręgach intelektualnych takie reakcje spotykamy przede wszystkim w odniesieniu do poglądów i postaw religijnych.
Jak większość ludzi mojego pokolenia wychowany byłem w myśl maksymy: "próżniakowi szatan psotną myśl podsuwa". Dzieckiem byłem grzecznym, wierzyłem we wszystko, co mi mówiono i tym oto sposobem ukształtowałem w sobie poczucie obowiązku, które kazało mi ciężko pracować aż po dziś dzień. Z czasem jednak, gdy sumienny charakter stał na straży moich uczynków, moje poglądy uległy rewolucyjnej przemianie.
Upowszechniony w naszym kraju, zwłaszcza przez KościÓŁ katolicki, stereotyp przeciwstawia chrześcijaństwo komunizmowi. Doktryna komunistyczna ma
być, mianowicie, winna przymusowej ateizacji, ta zaś nie była
przypadkiem, lecz wynikała z tego, iż komunizm zbuntował się
przeciwko Bogu i usiłował zniszczyć jego ziemskie przedstawicielstwo.
Upowszechniony w naszym kraju, zwłaszcza przez KościÓŁ katolicki, stereotyp przeciwstawia chrześcijaństwo komunizmowi. Doktryna komunistyczna ma
być, mianowicie, winna przymusowej ateizacji, ta zaś nie była
przypadkiem, lecz wynikała z tego, iż komunizm zbuntował się
przeciwko Bogu i usiłował zniszczyć jego ziemskie przedstawicielstwo.
Wnikliwy, wymagający uważnej lektury esej Bertranda Russella pochodzący z książki pt. "Przebudowa społeczna". Czytany w Polsce XXI wieku zdumiewa swoją aktualnością. Russell zastanawia się na przykład nad przyczynami upadku religii i rozpowszechnienia się wolnej myśli - nie tylko wśród przedstawicieli wykształconej mniejszości, ale także w szerokich, robotniczych masach. Szkic powstał tuż po wybuchu I wojny światowej, blisko sto lat temu!!! Jest o czym pomyśleć!
Upowszechniony w naszym kraju, zwłaszcza przez KościÓŁ katolicki, stereotyp przeciwstawia chrześcijaństwo komunizmowi. Doktryna komunistyczna ma
być, mianowicie, winna przymusowej ateizacji, ta zaś nie była
przypadkiem, lecz wynikała z tego, iż komunizm zbuntował się
przeciwko Bogu i usiłował zniszczyć jego ziemskie przedstawicielstwo.
TADEUSZ ROMANOWICZ: KOŚCIUSZKO JAKO OŚWIECENIOWY HUMANISTA
Polecamy arcyciekawy artykuł o Tadeuszu Kościuszce, jakiego nie znamy: wnikliwym myślicielu, wrogu niewolnictwa, krytyku religii i człowieku wrażliwym na wszelką niesprawiedliwość.
Tradycja antydemokratyzmu polskiego jest co najmniej równie silna, jak tradycja polskiej demokracji. Polski dzień dzisiejszy zdaje się tę antydemokratyczną tradycję podtrzymywać, wbrew pozorom, w stopniu jeszcze większym niż tradycję demokracji. (...)
Dwa głosy z debaty, którą Towarzystwo Humanistyczne zorganizowało wspólnie ze Stowarzyszeniem Ateistycznym. Uczestnicy dyskusji zastanawiali się, jakie cele szczegółowe i jakie formy działania powinny przyjąć organizacje i inne środowiska krytyczne wobec Kościoła i zinstytucjonalizowanej religii, ... żeby lekarstwo, jakie proponujemy, było bardziej skuteczne, ale także mniej szkodliwe niż choroba, którą chcemy uleczyć.
<.P>
Dawno temu, gdy filozofowie byli jeszcze miłośnikami mądrości, a pisarze i
poeci nie wstydzili się poszukiwać odpowiedzi na ważne pytania,
niemal każdy, kto oddawał się rozmyślaniom, próbował zgłębić
tajemnicę miłości. Zachowane w poezji i w traktatach obserwacje i
koncepcje miłości zdają się przy tym opierać działaniu czasu
skuteczniej niż teorie z innych dziedzin. Czyżby miłość i kochanie
zmieniły się w ciągu tysiącleci mniej niż inne sfery życia?
Ten znakomity artykuł prof. Barbary Stanosz powstał kilka lat temu, ale (jak to bywa z dziełami wybitnymi) nic nie stracił na aktualności. Polecamy z przekonaniem!
Chociaż wiara religijna na pewno nie sprowadza się do przekonania o istnieniu Boga, to zawiera je w swym centrum. Nazwijmy teistą kogoś, kto jest gotów powiedzieć: (T) "wierzę, że Bóg istnieje". Stosownie do tego, ateista opisze swą postawę przez (A) "nie wierzę, że Bóg istnieje". Czy można zmienić "wierzę" w (T) i (A) na "wiem"?
Książka Leszka Kołakowskiego "Jeśli Boga nie ma... O Bogu, diable i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii" stanowi w swym zrębie próbę filozoficznego uprawomocnienia dramatycznej wypowiedzi Fiodora Dostojewskiego: Jeśli nie ma Boga, to wszystko wolno. Ta znana konstatacja z Braci Karamazow jest osią pracy Kołakowskiego, którego wysiłek intelektualny zmierza do wykazania jej "podwójnej" adekwatności, epistemologicznej i etycznej zarazem. Krótko: jeśli Boga nie ma, to nie istnieje prawda; jeśli Boga nie ma, to nie istnieją również niekwetionowane normy moralne, czyli, inaczej mówiąc, niepodważalne reguły etycznego postępowania. A zatem: Bóg albo chaos moralny, Bóg albo przekleństwo relatywizmu epistemologicznego.
W październiku 2011 roku, w badaniu OBOP za pozostawieniem krzyża w sali posiedzeń sejmu opowiedziało się 70% respondentów (blisko 40% więcej niż 14 lat temu), a za jego zdjęciem - 20 % - niemal 50% mniej niż w 1997 roku, gdy krzyż w sali sejmowej zawieszono. Dlaczego, pomimo postępującej sekularyzacji, rośnie poparcie dla krzyża w sejmie?
pod tytułem "Cyfrowa demencja" dowiadujemy się między innymi, że:
"używanie mózgu prowadzi do rozrostu tych jego ośrodków, które są odpowiedzialne za poszczególne funkcje. Pewien bardzo istotny aspekt w funkcjonowaniu naszego mózgu przypomina zatem pracę mięśnia: kiedy go używamy, jego objętość rośnie; gdy tego nie robimy, mózg marnieje". Czy może być lepsza wiadomość?
Z okazji zakończenia sezonu pielgrzymkowego polecamy artykuł ważny dla miłośników długich wędrówek wszelkiego rodzaju :)
