Teorie spiskowe nie są niczym nowym, ale uzyskały większy zasięg i intensywność wraz z pojawieniem się i upowszechnieniem mediów społecznościowych.

Jak wyjaśnia Anthony Lantian, profesor psychologii na Uniwersytecie Paris Nanterre i współautor badania: „Teorie spiskowe są próbą wyjaśnienia podstawowej przyczyny ważnego wydarzenia (społecznego, politycznego, klimatycznego itp.) poprzez oskarżenie wyimaginowanej koalicji złośliwych i potężnych osób lub organizacji o potajemne zaplanowanie i realizację tych wydarzeń".

Istnieje na przykład teoria spiskowa, w myśl której podejrzane osoby w rządzie USA były współwinne zamachom z 11 września 2001 roku, gdy samoloty uderzyły w wieże World Trade Center i siedzibę Pentagonu.

Teoria spiskowa Q-Anon o globalnej satanistycznej sieci pedofilów-kabalistów prowadzonej przez elity polityczne jest w USA tak rozpowszechniona i potężna, że doprowadziła do wyboru prawdziwej wyznawczyni, republikanki Marjorie Taylor Greene, do Kongresu Stanów Zjednoczonych.

Oczywiście, istnieje też pogląd, że pandemia COVID-19 została stworzona celowo przez chińskich naukowców (nie mylić z teorią, że koronawirus sars cov-2 przypadkowo wydostał się z laboratorium w Wuhan). Jak wyjaśnić całe to szaleństwo?

Francuscy naukowcy przeprowadzili dwa badania, w których oceniali umiejętności krytycznego myślenia 338 studentów, używając francuskiej wersji narzędzia badawczego znanego jako Test Krytycznego Myślenia Ennisa-Weira.

Następnie oceniali tendencje studentów do myślenia spiskowego oraz ich osobistą ocenę umiejętności krytycznego myślenia.

Myślenie krytyczne to obiektywna analiza i ocena sytuacji - wymaga specjalnej motywacji i szeregu kompetencji poznawczych.

Obejmują one zdolność do systematycznego myślenia, dostrzegania innych perspektyw, zmiany zdania, gdy pojawiają się nowe dowody, odróżniania informacji istotnych od nieistotnych, rozpoznawania i odrzucania błędów logicznych, uświadamiania sobie uprzedzeń i unikania ich oraz skłonności i zdolności do nieprzyjmowania odpowiedzi rzekomo oczywistych.

Badacze odkryli silny negatywny związek między tymi umiejętnościami a większą skłonnością do wierzenia w teorie spiskowe.

W serii badań, omówionych w artykule z 2014 roku, stwierdzono, że nauczanie analitycznego myślenia może zmniejszyć lub uchronić przed przyjęciem teorii spiskowych.

W innym badaniu (2017 r.) wykazano z kolei, że myślenia analitycznego można z powodzeniem uczyć dzieci w wieku 10-12 lat.

Pewne cechy osobowości opierają się zmianom w myśleniu

Wspaniale jest mieć lekarstwo na niebezpieczne „nie-myślenie”, ale jak sprawić, by dotknięci tą przypadłością ludzie zaczęli je stosować?

Seria eksperymentów z 2016 roku wykazała „silny związek" pomiędzy potrzebą wyjątkowości i mentalnością spiskową oraz wspieraniem określonych przekonań spiskowych.

Innymi słowy, pragnienie bycia postrzeganym jako unikalny i wyjątkowy służy jako motywacja do snucia teorii spiskowych.

To stawia pod znakiem zapytania naturę wiary w szalone wymysły. Może być tak, że dla niektórych ludzi ich własne „rozdęte” ego jest ważniejsze niż wszystko inne, z prawdą na czele.

Warto o tym pomyśleć, zastanawiając się nad pozornie autodestrukcyjnym zachowaniem spiskowych celebrytów.