Rozdział VI

PRAWA I WOLNOŚCI MŁODZIEŻY W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA


Konstytucja w artykule 68 ustęp 3 nakłada na państwo obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom. Pojęcie „ szczególnej opieki zdrowotnej " jest, naszym zdaniem, wysoce trudne do zinterpretowania. Przyjmijmy jednak że ustawodawcy chodziło o zapewnienie dziecku najwyższego poziomu zdrowia i udogodnień w zakresie leczenia chorób oraz rehabilitacji zdrowotnej, tak jak jest to sformułowane w artykule 24 Konwencji Praw Dziecka.

Według wyżej wymienionej konwencji Państwa-Strony podejmą niezbędne kroki w celu:

a) zmniejszenia śmiertelności wśród noworodków i dzieci;

b) zapewnienia udzielania koniecznej pomocy oraz opieki zdrowotnej wszystkim dzieciom, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju podstawowej opieki zdrowotnej;

c) zwalczania chorób i niedożywienia, w tym - w ramach podstawowej opieki zdrowotnej - przez wykorzystanie między innymi łatwo dostępnych technik oraz przez dostarczanie odpowiednich pożywnych produktów żywnościowych i wody pitnej, z uwzględnieniem niebezpieczeństwa oraz ryzyka zanieczyszczenia środowiska naturalnego;

d) zapewnienia matkom właściwej opieki zdrowotnej w okresie przed i po urodzeniu dziecka;

e) zapewnienia, aby wszystkie grupy społeczne, w szczególności rodzice oraz dzieci, były informowane i posiadały dostęp do oświaty oraz otrzymywały wsparcie w korzystaniu z podstawowej wiedzy w zakresie zdrowia dziecka i karmienia, korzyści z karmienia piersią, higieny i warunków zdrowotnych otoczenia, a także zapobiegania wypadkom;

f) rozwoju profilaktycznej opieki zdrowotnej, poradnictwa dla rodziców oraz wychowania i usług w zakresie planowania rodziny.

Polski ustawodawca obdarował nas ogromną ilością ustaw i rozporządzeń wykonawczych odnoszących się do osób niepełnoletnich.

Należałoby zacząć od ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zawodzie lekarza.

W artykule 17 ust.1 tejże ustawy czytamy, że dokonanie zabiegu operacyjnego wymaga zgody chorego, jeżeli zaś chodzi o małoletnich i osoby dotknięte chorobą psychiczną lub niedorozwojem psychicznym - zgody ustawowej przedstawiciela bądź faktycznego opiekuna.

Artykuł ten praktycznie pozbawia osobę niepełnoletnią możliwości decydowania o własnym życiu, gdyby na przykład jego opiekunowi ustawowemu przekonania religijne zabraniały ingerencji skalpelem w ciało ludzkie, mógłby nie wyrazić zgody na operacje swojego wychowanka i tym samym pośrednio go zabić. Na szczęście na podstawie art. 12 lekarz obowiązany jest udzielić pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzielaniu mogłaby spowodować utratę życia lub kalectwo. Ale gdy chodzi np. o operacje plastyczną 16-letniego dziecka, które uległo oparzeniu i jest zeszpecone lekarz, bez zgody jego opiekunów lub sądu opiekuńczego nie może wykonać takiego zabiegu.

Opiekunowie dzieci na mocy rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 2 lipca 1959 r. w sprawie książeczek zdrowia obowiązani są do posiadania książeczek zdrowia dziecka. Książeczka zdrowia dziecka zawiera szczegółowe dane o przeprowadzeniu szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym, a także dane niezbędne do ustalenia ogólnego stanu zdrowia i rozwoju dziecka od dnia jego urodzenia do ukończenia 18 roku życia. Wszystkie zakłady opieki zdrowotnej są obowiązane przy każdorazowym badaniu dziecka dokonywać w niej wpisów.

W praktyce prywatne ośrodki zdrowia prawie nigdy jej żądają.

Artykuł 3 rozporządzenia nakłada na rodziców lub opiekunów oczywisty obowiązek starannego przechowywania książeczki.

Jeżeli chodzi o opiekę zdrowotną nad uczniami, to zagadnienie to jest unormowane rozporządzeniem ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 5 listopada 1992 r. w sprawie zakresu, organizacji oraz form opieki zdrowotnej nad uczniami.

W artykule 1 wymienione są prawa uczniów do opieki zdrowotnej, między innymi takie jak prawo do bezpłatnego świadczenia zdrowotnego publicznych zakładów opieki zdrowotnej, a w szczególności świadczeń profilaktycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz prawo do obowiązkowych szczepień ochronnych w ramach świadczeń profilaktycznych.

Tworzy się tutaj swoistą kategorie „ prawa do obowiązku " - naszym zdaniem przepis ten nie został właściwie sformułowany.

Problematykę szczepień ochronnych obejmuje rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie zasad przeprowadzania szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym. Zostało ono wydane na podstawie ustawy z dnia 13 listopada 1963 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych. Nakłada ono obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciw następującym chorobom :

  1. błonicy - dzieci i młodzieży od 7 tygodnia życia do ukończenia 19 lat oraz osób w wieku powyżej 19 lat narażonych w sposób szczególny na zakażenie.
  2. tężcowi - dzieci i młodzieży od 7 tygodnia życia do ukończenia 19 lat oraz osób w wieku powyżej 19 lat narażonych w sposób szczególny na zakażenie.
  3. nagminnemu porażeniu dziecięcemu - dzieci i młodzieży od 7 tygodnia życia do ukończenia 19 lat.
  4. odrze - dzieci i młodzieży od 13 miesiąca życia do ukończenia 19 lat.
  5. przeciw różyczce - dzieci i młodzieży od 13 miesiąca życia do ukończenia 19 lat.
  6. przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B - dzieci i młodzieży od 13 miesiąca życia do ukończenia 19 lat.

W wypadku obowiązkowych szczepień nawet rodzice i opiekunowie nie mają wiele do powiedzenia, mało tego rozporządzenie to obejmuję także osoby, które uzyskały już pełnoletność (19 lat).

Młody człowiek musi jednak wiedzieć, że bezpośrednio przed zaszczepieniem powinien być poddany badaniu lekarskiemu, w celu stwierdzenia przeciwwskazań, których obecność powoduje konieczność przesunięcia terminu szczepienia, aż do chwili ich ustąpienia.

Na koniec pozostała nam do opisania bardzo ciekawa ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

W ustawie tej występuję bardzo wiele niedookreślonych zwrotów, które mogą prowadzić do nadużyć.

W przeciwieństwie do poprzedniej ustawy wprowadziła ona karalność samego posiadania środków odurzających.

Według artykułu 48 - Każdy kto, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Jeżeli przedmiotem czynu, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5. Nie podlega karze sprawca występku określonego w art. 48, który posiada na własny użytek środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej.

Ustawodawca posługuje się tutaj nieostrymi sformułowaniami (mniejsza waga, znaczna ilość, nieznaczna ilość ), nie definiując ich. W praktyce zakres tych pojęć każdorazowo będzie wyznaczał sąd. W tej sytuacji osoba uzależniona od narkotyków nie będzie wiedziała, jaką ilość środków odurzających na własny użytek może nosić przy sobie, aby nie stać się podmiotem przestępstwa z artykułu 48. Naszym zdaniem prawodawca w załącznikach do ustawy powinien określić jaką dopuszczalną dawkę środków odurzających można posiadać, by nie podlegać karze.

Kolejną sprawą, którą należałoby poruszyć przy omawianiu tej ustawy są postanowienia artykułu 17. Brzmi on następująco :

Na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna albo z urzędu, sąd rodzinny może skierować osobę uzależnioną, która nie ukończyła 18 lat, na przymusowe leczenie i rehabilitację.

Czasu przymusowego leczenia i rehabilitacji nie określa się z góry, nie może on być jednak dłuższy niż 2 lata.

Jeżeli osoba uzależniona ukończy 18 lat przed zakończeniem leczenia lub rehabilitacji, sąd rodzinny może je przedłużyć na czas niezbędny do osiągnięcia celu leczenia i rehabilitacji, łącznie nie dłuższy jednak niż 2 lata.

Po pierwsze na wniosek bardzo wielu podmiotów ( przedstawiciel ustawowy, krewni w linii prostej, rodzeństwo, faktyczny opiekun organ z urzędu ), młody człowiek może zostać skierowany na przymusowe leczenie.

Po drugie jeżeli w trakcie tego leczenia osoba taka skończy 18 lat to nadal może zostać przetrzymywana w ośrodku odwykowym, gdy sąd uzna, że jest to niezbędne do osiągnięcia celu leczenia.

Przepis ten ogranicza wolność osobistą jednostki, która uzyskała pełnoletność i może być pozbawiona tej wolności tylko orzeczeniem sądu o ubezwłasnowolnieniu.


Free counter and web stats